Leesimpressies

  • Alessandro Baricco: Een bepaald idee van de wereld

  • Nr. 1 - 2015
  • Er is geen betere manier om een nieuw jaar met leesimpressies te beginnen dan door een boek te lezen dat bestaat uit een bundeling van recensies over boeken. Schrijvers van leesimpressies dienen hun vakgebied bij te houden. Anders dreigt schrapping van het tableau. Je ne suis pas un Moszkowicz. Tien jaar geleden verhuisde de Italiaanse schrijver Alessandro Baricco naar een andere woonplaats met achterlating van zijn totale boekenbezit. Een vechtscheiding wordt gevreesd. Het vormde het startpunt van een nieuwe verzameling. Over de vijftig beste uit die nieuwe voorraad bracht hij een jaar lang op zondag verslag uit in de krant La Repubblica. Het is een enthousiaste getuigenis geworden van een diversiteit aan persoonlijke voorkeuren. Aan elke recensie gaat een opmerking vooraf waarom Baricco ooit tot aanschaf en lezing is overgegaan. Een veel genoemde reden luidt aangeraden door een vriend. Dat moet een bont gezelschap zijn geweest want vele genres komen aan bod. Baricco behandelt vooral literaire werken maar ook biografieën, historische werken, filosofieboeken, sportboeken en zelfs thrillers, hoewel hij niets moet hebben van boeken wier bestaansrecht afhankelijk is van een spannend plot.

    Baricco verdiept zich in de vraag waarom je eigenlijk zou willen schrijven over andermans boeken. Er zijn twee soorten motieven in het geding: een altruïstische en een egocentrische. Wanneer je zelf onder de indruk raakt van een prachtig boek, wil je anderen daarop attenderen. Schoonheid komt iedereen toe, binnen het bereik van ook de smalse beurs.. Het egocentrische motief heeft er mee te maken dat je oordeelsvorming bijdraagt aan zelfinzicht. Jouw voorkeuren etaleren een bepaald idee van de wereld. Jouw idee van de wereld. Barrico’s opvattingen voorzien aldus in een confrontatie van jouw idee van de wereld als lezer met die van hem als schrijver. Tussen het lezen door krijg je inderdaad een geprononceerd beeld van waar Baricco voor staat. Hij is afkomstig uit Piemonte en gooit zijn Piemonteesheid volledig in de strijd, een mengeling van schuchterheid en opstandigheid, van moed en bescheidenheid. Onhandig tegenover het geluk en waardig in tegenspoed waarom we van het spektakel van het leven missen, noemt hij dat. Aan zijn bewondering voor de debuutroman van Dave Eggers voegt hij de vermelding toe dat deze in San Francisco een school heeft opgericht om creative writing te onderwijzen aan kinderen. De bagage komt de leerling een leven lang van pas.

    Het gaat om de stellige overtuiging dat een taal kunnen hanteren en een verhaal kunnen vertellen twee wapens zijn waarmee je het degenen die jou later als je groot bent onder de duim willen houden nog verdomd lastig kunt maken


    De bekoring van een boek zit voor Baricco in kleine dingen. Een enkel zinnetje of een piepkleine dialoog maakt een verpletterende indruk. Baricco richt zich vaak direct tot de lezer. Dat is opmerkelijk omdat hij een afkeer heeft van boeken in de tegenwoordige tijd. Een dergelijke schrijfstijl is voor de lezer onontkoombaar en laat te weinig ruimte voor eigen inkleuring. Zo komt hij vaker tot opmerkelijke uitspraken. Dickens komt in de bundeling voor metZware tijden. In navolging van George Orwell waardeert hij Dickens niet om wat hij schrijft maar vooral om hoe hij dat doet.
    Het is verleidelijk om Baricco te vergelijken met de eigen ervaringen. Van de 50 boeken die hij behandelt heb ik er 12 gelezen, waarvan er 2 op deze site zijn terug te vinden te weten Javier Cercas en Bill Bryson. Baricco weet uitstekend duidelijk te maken waarom Anatomie van een moment zo’n goed boek is en waarom de behandeling van de gewapende bestorming van het Spaanse parlement door de romancier Cercas uitstijgt boven een journalistieke aanpak van die gebeurtenis.
    Van de 38 boeken die ik niet ken, is het vooral de vraag welke daarvan mijn belangstelling hebben gewekt om tot lezen over te gaan. Ik zou wel Storia delle idee del calcio van Mario Sconcerti willen lezen al was het maar omdat daarin de openingswedstrijd van het Nederlands Elftal op het WK van 1974 tegen Uruguay, terecht, wordt aangemerkt als het startpunt van het totaalvoetbal. Waarschijnlijk is het boek alleen in het Italiaans verschenen. Baricco is overigens de uitslag van die wedstrijd vergeten (Nederland Uruguay 2-0, twee keer John Rep). De tips van Baricco die mij bij blijven zijn in ieder geval Het bezoek van de lijfarts van Per Olov Enquist en 2666 van Roberto Bolano. Daarnaast is mijn nieuwsgierigheid gewekt naar het werk van de Amerikaanse Elizabeth Strout. Voor Baricco zijn Angelsaksische schrijvers de meester van het korte verhaal. Waagt iemand uit een ander land zich aan dit genre dan is het net of een Noor ‘O sole mio’ zingt.
    Wie op zoek is naar nieuwe parels om op te delven zal bij Baricco veel waardevols aantreffen. Van mij had hij de lijst van 50 beste boeken mogen vergezellen van de 5 slechtste uit dezelfde periode. Schaarse tijd is beter te besteden aan goede dan aan slechte boeken. Toch fonkelen schitterende boeken juist extra in een omgeving van doffe rommel. Zo ver is Baricco niet gegaan. Hij is een echte liefhebber. Hulde.

    Terug