In bijna 500 bladzijden trakteert Bryson de lezer op een stortvloed aan details. Het register bevat meer dan 500 persoonsnamen. Je zou mogen verwachten dat de auteur een ordenend principe heeft gevonden door de kamerindeling te gebruiken als kapstok voor een hoofdstuk. Dat is nauwelijks het geval. Het betoog waaiert alle kanten uit. In het hoofdstuk over de kelder is een uitvoerige beschouwing te vinden over het graven van kanalen, in het hoofdstuk getiteld de studeerkamer over de geschiedenis van de muizenval. Het hoofdstuk over de gang bevat een nauwgezet verslag van de bouw van de Eiffeltoren. Bryson serveert bij voorkeur een potpourri van smakelijke anekdotes. Wie weet dat de alom gerespecteerde founding father van Amerika, Thomas Jefferson, is te beschouwen als de uitvinder van de patat? Of dat de vrouw van Samuel Pepys in tien jaar tijd slechts één keer in bad is geweest.

Doe je koelkast open en je roept meer licht op dan de totale hoeveelheid waar de meeste huizen in de achttiende eeuw over beschikten

De vele uitwijdingen laten onverlet dat Bryson wel een gooi doet naar een overkoepelende verklaring. Het is zijn opvatting dat de geschiedenis van het dagelijks leven een zoektocht is naar de verovering van comfort. Hoe meer gemak des te beter. Biedt een nieuwe vinding meer comfort dan verdwijnt de oude. Simpele innovaties uit het eind van de negentiende eeuw hebben the survival of the fittest tot dusver overleefd zoals de veiligheidsspeld, de paperclip en de rits.

Een andere rode draad in het boek is de betekenis die het jaartal 1851 krijgt. Op het platteland kwam toen de pastorie gereed, in de grote stad werd Crystal Palace voltooid. Darwin leverde zijn manuscript over de eendenmosselen bij de uitgever in en Herman Melville publiceerde Moby-Dick.

Bryson blaakt van het vertelplezier. Toch bevat het boek veel wetenswaardigheden die wat mij betreft ongeweten hadden kunnen blijven. Dat de alleen wonende ongetrouwde graaf van Lonsdale negenenveertig bedienden om zich heen verzameld had om hem te verzorgen, is een misbaar feit. De kracht van het schrijverschap van deze auteur ligt in de geestige waarneming van zijn omgeving. Als hij uit eigen ervaring kan putten is hij op zijn best. Pendelend tussen Amerika en Europa beschikt hij over de geamuseerde verbazing van de buitenstaander. Menigmaal heb ik hardop om zijn boeken kunnen lachen ook als er verder niemand aanwezig is. Bryson kan onweerstaanbaar grappig zijn zoals David Sedaris dat kan of bij ons Bob den Uyl dat kon. Aanbevolen zijn de reisboeken Neither here nor there, een ontdekkingstocht als student van Europa en Notes from a small island waar hij als Amerikaan met groot genoegen Engelse eigenaardigheden onder het vergrootglas legt. Ooit begon hij een boek met de passage. “I come from Des Moines. Somebody had to.” In dit rijtje hoort ook het autobiografische The life and times of the Thunderbolt Kid thuis, vol hilarische herinneringen aan opgroeien in Iowa.

In het lichaam van Bryson huist echter nog een tweede ziel. Dat is die van het leergierige jongetje dat wil weten hoe alles in elkaar zit. Hij wil zijn tekort aan kennis opheffen en gaat aan de studie. Dat heeft enkele jaren terug geresulteerd in A short history of nearly everything, een lezenswaardige poging om natuurwetenschappelijke kennis toegankelijk te maken voor een breed publiek. De taal en dan vooral de subtiele verschillen tussen het Engels aan beide kanten van de Atlantische Oceaan vormt een andere grondstof waaruit de serieuze inborst is opgetrokken. Een huis vol hoort in dezelfde categorie thuis. Ik hoop dat in het volgende boek de Bill Bryson aan het woord komt die verslag doet van eigen belevenissen. De Bryson in zijn rol van ijverige leerling heeft voorlopig vrijaf verdiend.

Terug