President van de Verenigde Staten in 2020 is Condoleezza Rice. In Cuba is nog altijd de onverslijtbare Fidel Castro aan de macht. De Amerikanen houden Colombia bezet. Omdat Mexico het grote buurland kritisch bejegent, neemt Amerika maatregelen. Zo is een communicatiesatelliet uitgeschakeld waardoor in Mexico geen telefoon, fax of mailverkeer mogelijk is. Die situatie doet het oude medium van de brief als communicatiemiddel eer aan. Dat is een bijzondere vondst omdat een grondregel in Mexicaanse staatsleer zegt dat je nooit iets schriftelijk moet vastleggen. Fuentes heeft zijn boek volledig opgebouwd uit brieven, 70 in getal, zonder verbindende teksten. Meer dan 15 personages komen aan bod afwisselend als afzender en geadresseerde. Niet iedereen past beide rollen. Hofadviseur Xavier Zaragoza, bijgenaamd Seneca, treffen we alleen aan als afzender. Hij staat de president bij met goede raad. In zijn advisering stelt hij principes boven pragmatisme, wat in het boek een ongebruikelijke benadering vormt. Het leven van Seneca eindigt dan ook in zelfmoord. President Lorenzo de Teran schrijft zelf geen brieven maar ontvangt er des te meer. Zijn handelsmerk is passiviteit. Een president dient zo min mogelijk te interveniëren want dat maakt maar tegenreacties los. De meeste problemen waaien vanzelf over. Binnenslands zijn er stakingen onder boeren, arbeiders en studenten. Vooral de laatste categorie kan makkelijk genegeerd worden want daar heeft niemand hinder van. Lorenzo de Teran is halverwege zijn ambtstermijn en het machtsvacuüm van zijn nalatenschap kondigt zich aan. De functie van vice-president bestaat niet. Volgens de Grondwet kan iemand die eenmaal president geweest is nimmer meer herkozen worden. Onder de briefschrijvers zitten verschillende kandidaten die belangstelling hebben voor de komende vacature. Onder de kandidaten bevinden zich verschillende ministers. Op de achtergrond blaast de verbannen ex-president Cesar Leon zijn partij mee. Hij komt pas in beeld nadat eerst de Grondwet gewijzigd zal zijn. Dat vergt normaliter veel tijd al kun je natuurlijk best een strategie bedenken waarbij dat een haalbare optie wordt.

Kansrijk is de jeugdige Nicolas Valdivia die met zijn Parijse opleiding over veel talent beschikt. Wij volgen zijn opmars door de instituties. Hij begint als assistent bij de kabinetchef, gewoonlijk aangeduid als kontlikker, waarna eerst het staatssecretarisschap en dan het ministerschap op Binnenlandse Zaken volgen. Er is een uitgebreide correspondentie tussen Valdivia en de door de wol geverfde Maria del Rosario Galvan die hem met goede raad en seksuele vooruitzichten ter zijde staat. De meeste brieven worden tussen hen gewisseld. Het boek bevat zes stuks van Maria aan Nicolas en negen in omgekeerde richting.

Fuentes heeft een complex patroon geweven tussen zijn personages. Uit het gegeven van wie aan wie over wat schrijft, valt op te maken welke wending de intriges nemen. Allianties worden gevoed door machtshonger. Geleidelijk aan krijgt de lezer meer informatie over de achtergrond van de briefschrijvers en over hun insteek bij het machtsspel. De onderlinge verhoudingen vallen langzaam op hun plek. Ook krijgen we stap voor stap meer zicht op de mate waarin de spelers vuile handen maken. Dubbele agenda’s en verborgen agenda’s behoren tot het alledaagse gereedschap.

De briefschrijvers larderen hun epistels met verwijzingen naar de Mexicaanse geschiedenis en sieren dat op met aforismen over de politiek. Kopstukken van het cynisme als Von Clausewitz en Machiavelli fungeren als inspiratiebron. Dat levert mooie uitspraken op zoals “politiek is de kunst van het slikken van bittere pillen zonder je gezicht te vertrekken”. Fraaie exemplaren zijn verder “… dat principes goede bedienden moeten zijn van perverse meesters” en “wie niet schuift, komt niet vooruit”. De strijd om de opvolging van de president ontaardt in een afvalrace. Chantage, executie en ziekte eisen hun tol. Een mooie variant vormt de levenslange vakantie. Een brievenroman, een oude vorm in een nieuw jasje, leent zich uitstekend voor een evenwichtige spanningsboog en biedt op een natuurlijke manier een onthullende inkijk in de dubieuze motieven van de personages. Het resultaat is een weinig verheffend beeld van de Mexicaanse politieke zeden. De stoel met de adelaar geldt als een metafoor voor een zitplaats in een achtbaan. Fuentes zet de manipulaties zwaar aan. Waarheidsgetrouw zal het niet zijn, geloofwaardig naar valt te vrezen echter wel.

Terug