Achebe schrijft zijn werk in het Engels. Een dorpsgemeenschap vormt het decor van Things fall apart. Hoofdpersoon is Okonkwo, lid van de Ibo stam en zowel een krachtige als trotse persoonlijkheid. Menselijke eigenschappen slaan soms een generatie over. De vader van Okonkwo is een slappeling en in de loop van het boek zal blijken dat ook zijn oudste zoon Nwoye een meegaand type is. Okwonko zal nimmer toegeven aan zwakte. Een man moet zich altijd van zijn sterkste kant laten zien en geen emotie tonen. Hij is bedreven in het hanteren van de machete. Het boek schenkt ruime aandacht aan de traditionele lokale gewoonten. Het leven staat in het teken van de seizoenen die van grote invloed zijn op de agrarische bronnen van bestaan. Er is veel regen of te weinig en soms waait de verschroeiende harmattan. Het zaaien en oogsten is omgeven met vaste gebruiken. Verschillende goden staan de plaatselijke bevolking bij. Okwonko heeft drie echtgenoten die hem vele kinderen baren. In geval van ongehoorzaamheid worden de vrouwen gewelddadig tot de orde geroepen. Zonen staan in hoger aanzien dan dochters. Tweelingen zijn niet in tel. Die worden na de geboorte aan hun lot overgelaten. Ook onder de wel gewenste nakomelingen is de kindersterfte groot. Uchendu, een oom van Okwonko, heeft maar liefst 22 van zijn kinderen moeten begraven. Het gevoel voor traditie komt tot uitdrukking in de grote verering van de voorouders. Hoort iemand zijn naam roepen dan zal hij nooit met ja antwoorden want de stem kan afkomstig zijn van een kwade geest. Ontmoetingen beginnen met het kraken van een kolanoot om in de juiste stemming te komen.

Een dramatische gebeurtenis in het leven van Okwonko vindt plaats als tijdens een begrafenisplechtigheid zijn geweer explodeert waarvan een familielid van de overledene het slachtoffer wordt.

Iemand die per ongeluk een ander van het leven berooft, moet de clan verlaten. Okwonko gaat voor zeven jaar in ballingschap naar een dorp waar familie van zijn moeder zich over hem ontfermt. Na zijn tijd uitgediend te hebben, keert hij terug naar huis. Het verwachte hartelijke welkom blijft uit. Het leven in zijn geboortedorp heeft een nieuwe wending genomen. Missionarissen van de Anglicaanse kerk hebben hun opwachting in het dorp gemaakt. De nieuwkomers zijn slecht geïntegreerd. Sterker nog in plaats van zich aan te passen proberen zij de autochtone bevolking hun wil op te leggen. De dorpelingen moeten gaan geloven wat zij geloven. Vele goden vereren geeft geen pas. Er is maar één god. De missionarissen bouwen hun kerk op een gezichtbepalende plek. De eerste aanvoerder van de missie mister Brown stelde zich gematigd op. Zijn opvolger Smith zocht volop de confrontatie. De ontwrichtende werking van de missionarissen op het leven van de bewoners neemt in hevigheid toe. Sommige leden van de clan lopen over naar de nieuwe godsdienst waaronder Okwonko’s zoon Nwoye. De treurige afloop kondigt zich onafwendbaar aan.

Achebe vertelt zijn verhaal over de botsing der culturen op een sobere manier. Hij is terughoudend met het geven van toelichting of ventileren van waardeoordelen. De lezer kan zich op het verhaal storten zonder hinderlijke interventie van de verteller. Als service is wel een verklarende lijst toegevoegd met woorden en uitdrukkingen uit de taal van de Ibo’s. Het verhaal spreekt voor zich. De sympathie van de schrijver ligt ongetwijfeld bij de lokale bevolking en niet bij de indringers. Zou die opvatting van de bladzij afspatten dan had de roman makkelijk een larmoyant karakter kunnen krijgen. Gelukkig heeft Achebe zich hier ingehouden. Wie kennis wil nemen van zijn uitgesproken opvattingen kan elders terecht. Zo heeft Achebe ooit een vlammend betoog gehouden tegen Heart of darkness van Joseph Conrad, een boek dat toch de status van een meesterwerk bezit. Achebe geeft met behulp van diverse voorbeelden aan dat Conrad’s boek een racistische geest ademt. Deze stellingname is te vinden in de essaybundel Hopes and impedements. Het werk van Achebe is goed leverbaar zowel in het Engels als in vertaling.

Terug