De gelouterde journalist David Halberstam heeft veel over de jaren vijftig geschreven. De betrokkenheid van Amerika bij Vietnam kwam aan bod in The best and the brightest. De opkomst van media als Time, CBS en de Washington Post stond centraal in The powers that be. Halberstam werd geboren in 1934 en stierf in 2007. In dat laatste jaar verscheen zijn boek: The coldest winter over de oorlog in Korea. Na de Tweede Wereldoorlog rijpte Halberstam tot volwassene, gewoonlijk een fase waabij indrukken diep inslaan. Hij zou zijn fascinatie voor dat tijdsgewricht altijd mee dragen. Na al die verschillende facetten te hebben belicht, was ik al lang van plan zijn boek The fifties te lezen. De ultieme integratie van al die boeiende verschijnselen. De omvang van de dikke pil weerhield me. Ruim 700 overdadig gevulde bladzijden is een opgave die afschrikt. Tot begin mei Dom DiMaggio overleed op 92-jarige leeftijd. Halberstam schreef een prachtig boek over de vriendschap tussen vier spelers van de Boston Red Sox onder wie Dom DiMaggio, broer van de beroemdere Joe die voor de Yankees speelde. The teammates behoort tot mijn favoriete sportboeken. Als eerbetoon aan Halberstam en DiMaggio programmeerde ik de tijdmachine op The fifties.

De selectie van Halberstam benadrukt meer de continuïteit van de jaren vijftig met het heden dan de verschillen

Halberstam begint en eindigt met politiek. In het begin is er de overwinning van de republikeinse kandidaat Dwight Eisenhower na twee decennia democratische presidenten. Aan het eind is er de eeuwige rebel Fidel Castro die voor ergernis in het Witte Huis zorgt. Rode draad vormt de angst voor het communisme. Isolationisme vormde lange tijd de dominante koers in de buitenlandse Amerikaanse politiek. Roosevelt brak na Pearl Harbor met die traditie. Na de oorlog voerde het internationalisme de boventoon minder vanwege oprechte betrokkenheid bij de wereld maar vooral vanwege het rode gevaar. Triest dieptepunt vormde de heksenjacht op linkse sympathisanten onder aanvoering van senator McCarthy. De vrijheid van meningsuiting kon even inbinden. De vrees ontstond dat elke Rus zo maar Amerika kon binnenwandelen met in zijn koffer een atoombom. De Amerikanen waren slechts veilig tot het moment dat de Russen in staat waren een goede koffer te produceren.

Veel aandacht geeft Halberstam aan succesvolle ondernemers. Er zijn beschouwingen over de opkomst van General Motors met een auto voor elk marktsegment. Voor onderaan de ladder was er de Chevrolet en voor de top stond de Cadillac gereed. De tussenliggende segmenten konden kiezen uit een Oldsmobile, een Buick of een Pontiac. Het bedrijf raakt over het hoogtepunt heen op het moment dat in de bedrijfsleiding mensen met financiële kennis het roer overnemen van mensen met kennis van het product. Alsof Halberstam in 1993, het jaar van publicatie, de kredietcrisis voorvoelde. De succesverhalen van Holiday Inn en de gebroeders McDonald, die in hamburgers gingen, komen eveneens aan bod. Halberstam schildert vele portretten met het accent op de biografie van de hoofdrolspelers. De winnaars in de Amerikaanse samenleving zijn veelal afkomstig van het platteland. Pas na de nodige omzwervingen, mislukkingen geen bezwaar, betreden zij het terrein van hun glorie.

De schaduwzijden van de jaren vijftig verdwijnen niet onder het tapijt. De treurige positie van zwarten vormt een donkere bladzij. Nadat er op federaal niveau juridische gelijkheid gerealiseerd was, bleef de praktijk in de werkelijkheid van de zuidelijke staten een andere. Acties van Rosa Parks in Montgomery, die het vertikte om in de bus haar zitplaats af te staan aan blanken, en de komst van 9 zwarte leerlingen op een school in Little Rock zorgden voor een keerpunt. Halberstam trekt de vergelijking met het afscheid van het kolonialisme door landen als Frankrijk en Engeland. In Amerika voltrok zich het proces binnen de eigen landsgrenzen. Door alle ontwikkelingen heen is er de al maar toenemende invloed van televisie. Bekend is de doorslaggevende rol van de televisiedebatten tussen Kennedy en de zwetende Nixon op de afloop van de presidentsverkiezing. Het startpunt van de televisiedemocratie lag echter al eerder. Professionele reclamejongens maakten korte spots met Eisenhower op basis van de kernachtige positionering ‘man of peace’. Hij won de verkiezingen van Adlai Stevenson, een fijnbesnaarde intellectueel en dus een egghead. De nostalgie naar de jaren vijftig verklaart Halberstam minder uit het feit dat toen alles beter was maar uit het idyllische beeld dat de tv van die periode verschafte. Het boek is zeer leesbaar onder meer door de personalistische inkleuring van de gebeurtenissen en door het strooien met wisecracks. Van maatschappijcriticus Wright Mills wordt opgemerkt dat hij voortkwam uit de ruwe Texaanse cultuur van ‘one man one rifle’. Van iemand in de politieke arena wordt beweerd dat hij meer ellebogen dan een octopus bezat. Halberstam wil informeren en amuseren. Dat kon hij als de beste.

Terug