Leesimpressies

  • Gabriel Garcia Marquez: Leven om het te vertellen

  • Nr. 43 - 2007
  • Het feestgedruis in literair Nederland over de tachtigste verjaardag van Mulisch verstomt geleidelijk. Ook buitenlandse schrijvers slagen er soms in deze mijlpaal te bereiken zo ook Gabriel Garcia Marquez. In sommige Nederlandse edities van zijn werk is sprake van 1928 als geboortejaar maar er tekent zich langzaam een consensus af dat het om 1927 gaat. Garcia Marquez heeft met zijn romans onvergetelijke figuren geschapen. Je kunt denken aan de generaties Buendia uitHonderd jaar eenzaamheid of aan de eeuwige passie van Florentino Arizo voor Fermina Daza in Liefde in tijden van cholera. Een paar jaar geleden verscheen zijn autobiografie Leven om het te vertellen. Het is interessant om te achterhalen waar deze geboren verteller de inspiratie voor zijn werk aan ontleend heeft.

    Gabriel Garcia Marquez wordt geboren in het noorden van Colombia als de oudste van een gezin dat 11 kinderen zou omvatten. Zijn moeder is een sterke persoonlijkheid. Vader is ten tijde van het huwelijk telegrafist en zal zich daarna wijden aan de homeopathie. Hij begint een aantal apotheken. Het huwelijk kwam tot stand ondanks de tegenwerking van de familie van moederskant. De eerder door vader verwekte kinderen waren hier debet aan. Later zal de oudste zoon dit gegeven gebruiken als aanleiding voor Liefde in tijden van cholera.

    Het werk van Gabriel Garcia Marquez wordt gerekend tot het magisch realisme. Kenmerkend daarvoor is dat de werkelijkheid wordt vermengd met fantasie. Als we mogen aannemen dat de schrijver in zijn autobiografie waarheidsgetrouw verslag uitbrengt, is dit beeld aan herziening toe. De basis voor de enorme vertelkracht bij Garcia Marquez ligt niet in de fantasie. Het is veeleer zijn goede geheugen dat ten grondslag ligt aan zijn romans en verhalen. Het levensverhaal is een lange opsomming van gebeurtenissen en personen die in het literaire werk zijn neergeslagen. Dat is ook wel een beetje het manco van het boek. De lezer krijgt alle romans maar dan door elkaar gehusseld in één band gepresenteerd. Er loopt een dunne scheidslijn tussen het fictieve werk en het journalistieke werk. Heel pregnant komt dat aan de orde bij Het verhaal van een schipbreukeling. Dat boek is tot stand gekomen na lange en intensieve gesprekken met de hoofdrolspeler, een marinier die tien dagen zonder eten en drinken op een vlot doorbracht. Uit eigener beweging maakte Garcia Marquez de helft van zijn auteursrecht over aan de schipbreukeling. Deze spande een rechtzaak tegen de schrijver aan om de volledige opbrengst te incasseren. De rechter stelde de schrijver in het gelijk die voortaan de helft van het bedrag aan een goed doel ter beschikking zou stellen. Inhaligheid komt voor de val.

    De autobiografie behandelt alleen de jonge jaren van de schrijver tot aan zijn huwelijk. Duidelijk is dat de jeugd alle brandstof leverde waarop het auteurschap decennia kon vlammen. Soms zijn er doorkijkjes naar later bijvoorbeeld naar hoe een voorval een plek in het literaire werk heeft gekregen. We leren Garcia Marquez kennen als een gretig mens. Alles gebeurt met grote intensiteit. Hij rookt drie pakjes per dag en vanwege stress af en toe vier. Hij vertoeft graag in vreemde bedden en moet soms ijlings vertrekken bij de onverwachte terugkeer van een echtgenoot. Ook met lezen is hij onmatig. Eén van zijn helden is William Faulkner. Zoals Faulkner een eigen fictieve wereld schiep met Yoknapatawpha County in het zuiden van de Verenigde Staten zou Garcia Marquez dat doen met Macondo. Een eigen universum dicht bij huis. Joyce en Kafka zijn andere voorbeelden.

    De autobiografie is een overvol boek geworden. Honderden personen passeren de revue om na een kort optreden in de coulissen te verdwijnen. Wordt een roman nog bijeen gehouden door het verhaal, hier vallen alle remmen weg. Het is jammer dat er niet meer structuur is aangebracht of reflectie is beoefend. Zijdelings is er aandacht voor de politieke turbulenties in Colombia waar vele tienduizenden het leven bij gelaten hebben. Garcia Marquez dendert echter steeds door naar nieuwe verwikkelingen. Orde is niet zijn kracht. In zijn schooltijd had hij de grootste moeite met wiskunde. Opvallend genoeg heeft hij als groot schrijver ook het spellen nooit onder de knie gekregen. Redacteuren bij uitgeverijen hadden veel te repareren. Garcia Marquez wist wel wat hij wilde. Tegen de zin van zijn vader geeft hij zijn studie rechten eraan. Hij wist al jong dat er voor hem maar één bestemming in het leven kon zijn: schrijven. Zijn roeping lag bij de journalistiek en de literatuur. Twee beroepen die met zijn fascinatie voor de werkelijkheid goed te combineren waren. Het zou tot na zijn veertigste duren voordat de inkomsten uit de boekverkopen zijn doorzettingsvermogen zouden belonen. Dat heeft geresulteerd in een oeuvre vol excentrieke en vaak heetgebakerde personages waar lezers uit de hele wereld zich aan hebben overgegeven. Het lezen van zijn werk is je overgeven aan een roes. Het werk is een canon op zichzelf: armoe wordt veroorzaakt door het vertrek van de bananenmaatschappij en wanneer een acteur die in de film van vorige week is overleden opnieuw meedoet, wordt de bioscoop kort en klein geslagen. Ondertussen wacht de kolonel vergeefs op zijn pensioen.

    Terug

Lijstjes

Deze auteur komt voor in de lijstjes: