Leesimpressies
Guido van Heulendonk: De afrekening
- Nr. 7 - 2020
- Omdat in de laatste roman van Guido van Heulendonk veel draait om de laatste wilsverklaring, ga je onwillekeurig nadenken hoe je eigen wensenpakket eruitziet. Wel reanimeren geen cliniclowns, zou ik zeggen. Hoofdrolspeler en verteller Govert Delvoix vindt het moeilijk een keuze te maken. Kies je voor begraven of cremeren? In het laatste geval duiken er meteen nieuwe dilemma’s op. De as kan alsnog begraven worden, naar een columbarium, verstrooid worden op een daartoe gespecialiseerd veldje of boven een willekeurige oceaan. Dan is er nog de mogelijkheid van een permanente plek bij deze of gene op een schoorsteenmantel. Govert is begin zestig en mist de aansluiting met de huidige tijd. Er is veel aanleiding tot gemopper. In zijn eigen leven heeft hij een mooie toekomst achter zich. Zijn grote liefde Angelique is jong gestorven. Hun beider kinderen zijn uitgevlogen, een zoon naar Zurich en een dochter naar Londen. De optie om het voedingsmiddelenbedrijf van zijn vader voort te zetten, heeft hij laten lopen. Die taak kwam terecht bij zijn beste vriend Lorenzo, die de zaak tot grote bloei wist te brengen. De boekwinkel die Angelique en hij samen dreven is al lang verkocht. De relatie met zijn tweede vrouw Michelle hield geen stand. Het huis van zijn overleden moeder is verkocht en dient eindelijk leeg gehaald te worden en zojuist is de begrafenis van oom Ferdinand achter de rug. Is Govert een geval van voltooid leven?
Guido van Heulendonk werd in 1951 te Eeklo geboren, het hart van het Meetjesland, een landschap dat zich beter leent tot het voortbrengen van grote veldrijders dan van grote schrijvers. Hij heeft meer dan tien boeken op zijn naam waarvan wellicht Paarden zijn ook varkens het bekendst is. Daarvan is me bijgebleven dat de opening van het boek getuigde van het feit dat de auteur over een eigen toon beschikte. ‘Tja, zo kan het natuurlijk ook, dacht Eduard Bottelaer. De ene ochtend fluit broeder merel, de andere holt er een lachend schoolmeisje door de straat, en soms staat er een paard voor je deur te zeiken.’ De Eduard Bottelaer uit de roman van 1995 vertoont overeenkomsten met de Govert Delvoix van nu. De twee bezitten een leeftijd die in de buurt blijft bij die van de auteur op het moment van schrijven. De boeken brengen verslag uit van een queeste door een teleurgesteld man.
Van Heulendonk heeft een fragmentarische manier van schrijven. Korte scenes illustreren gedachtesprongen. Het duurt even voordat de rode draad zich prijs geeft. De lezer volgt Govert op zijn tocht om de belangrijke plekken uit zijn leven opnieuw en definitief te ervaren. Hij bezoekt Parijs waar romantische herinneringen liggen aan de tijd met Angelique en Zermatt waar de ontmoeting met Michelle plaatsvond. We treffen hem in gesprek met een psychotherapeut met wie hij stekelige dialogen voert of doende een afspraak te maken met de vrouw die hem gelegenheidsseks biedt tegen een schappelijke prijs. Het mopperen gebeurt op montere wijze. Op de vraag of hij gelovig is, luidt het antwoord bevestigend. Ja, in de hel. De politieke ontwikkelingen stemmen evenmin vrolijk. Hij gunt Donald Trump een ritje door Dallas in een open cabriolet. Hij weet soms goed hoe het anders moet.Een kieskring voor de hele planeet. Wie zich wereldleider noemt, moet door de wereld verkozen worden, niet door een handvol hillbillies die de Bijbel neuken met geweervet als glijmiddel
Op de zolder van het ouderlijk huis komt een doos tevoorschijn die voor Govert een versnelling aanbrengt in zijn herinneringen. De inhoud bevat een revolver met één kogel. De herkomst is onduidelijk. Vermoedelijk heeft zijn vader dit wapen gebruikt in het verzet. In gezelschap van de revolver bevindt zich het boek De afrekening, de enige roman geschreven door Angelique. Hoewel Govert nog steeds de kwaliteiten van de roman onderkent, duiken met de vondst van het boek de herinneringen aan negatieve kritieken op uit het geheugen. Wat opvalt is te veel beeldspraak en zelfverklaring plus de literaire namedropping., typische beginnersfouten. De recensenten hadden over de kwaliteit heen gelezen. Het is allemaal des te meer onverteerbaar omdat de hoofdpersoon van De afrekening gemodelleerd is naar de figuur van Govert. De feiten blijven onder water maar het ziet er naar uit dat de revolver betrokken is geweest bij een pijnlijke vergismoord, een verwisseling van een collaborateur met diens buurman. De parallellen tussen de afrekening van Angelique en de versie van Govert vallen niet te negeren. Zo groot is het verschil niet tussen een pistool en een revolver. Van Heulendonk speelt met de kruisbestuiving tussen de twee verwante weergaven. Tussen het somberen door, is er af en toe verlichting via de herinnering aan de mooie kanten van de liefde. Angelique en Govert namen de moeite om in de voetsporen te treden van vermaarde liefdeskoppels. Zij bezochten de tombes van Abélard en Héloïse op Père-Lachaise en in Verona het balkon van Romeo en Julia. Govert heeft in zijn leven vaak de keuzes kunnen maken die hij wilde maken. Op een gegeven moment is de tijd gekomen dat de daling wordt ingezet. Het is de vraag hoeveel iemand daarvan wil meemaken. Tolerantiegrenzen liggen voor verschillende mensen op verschillende hoogten Van Heulendonk heeft een verkenning uitgevoerd naar een delicaat gebied zonder over te gaan tot het opdringen van slechts een enkel alternatief.
