Leesimpressies
Iulian Ciocan: Hartenvrouw
- Nr. 16 - 2021
- Moldavië is een onafhankelijk land ingeklemd tussen Oekraïne en Roemenië. De ongeveer drie miljoen inwoners hebben een uiteenlopende voorkeur. Sommigen van hen willen bij de EU horen waarmee een associatieverdrag is getekend, anderen zijn knuffelaars van Poetin. Tot 1991 was het land een onderdeel van de Sovjet-Unie. Het grootste probleem van het land speelt zich af op een ander vlak. Men gaat er gebukt onder een permanente epidemie. Het virus heet corruptie. De eerste roman van Iulian Ciocan die in het Nederlands is vertaald, heeft als grondtoon de corruptie. Dat bederf is diep ingevreten in alle lagen van het maatschappelijk systeem. Hoofdpersoon is de 60-jarige Nistor Polobok. Hij is directeur Stadsplanning in de hoofdstad Chisinau. In zijn functie rijdt hij rond in een dienstwagen met chauffeur. In ruil voor smeergeld verleent hij vergunningen voor projecten. Een deel van het smeergeld staat hij af aan zijn burgemeester. In geval van corruptie is rugdekking belangrijk. Zijn werkzaamheden hebben er voor gezorgd dat hij een kasteel bewoont in de betere wijk van de stad. Daarnaast heeft hij de beschikking over een buitenhuis op korte afstand van de hoofdstad. Zijn twee dochters studeren in het Westen. Nistor Polobok is in alle opzichten een geslaagd man.
Na een feestmaal opgeluisterd door vrouwen van lichte zeden komt Polobok aangeschoten thuis. Hij blijft haken in een barst in het wegdek. Het lijkt een onschuldig voorval. De barst neemt in omvang toe en dreigt de omgeving, om te beginnen het kasteel van Polobok, te verzwelgen. Na een akelige droomt neemt de angst bij de apparatsjik verder toe. De angst vermengt zich met een schuldgevoel. Is het gat in de weg te wijten aan zijn gedrag. Hij slaat alarm maar vindt nergens een gewillig oor voor zijn zorgen. Misschien verdwijnt uiteindelijk wel de hele Moldavische samenleving in het gat of minstens de hoofdstad. Polobok besluit een waarzegster te raadplegen. Zij verricht haar ambt in een gebloemde peignoir en dient dus serieus genomen te worden. Haar kaarten verschaffen inzicht. Zij voorspelt zijn ondergang tenzij hij vergiffenis ontvangt van de hartenvrouw die hij onheus bejegend heeft. Polobok gaat op onderzoek uit wie zijn slachtoffer kan zijn geweest. Vele gegadigden dienen zich aan.
Je bent schuldig omdat je net zoveel zonden hebt begaan als er sterren aan de hemel staan, schoppenheer! Je hebt de ene na de andere fout gemaakt en je hebt anderen veel leed berokkend. Velen hebben een hekel aan je, anderen zouden je het liefst in stukken scheuren
Ciocan schetst een absurde caleidoscoop van personages. Uiteindelijk stuit de apparatsjik op de persoon die hem vergiffenis zou moeten schenken. Het betreft een kritische journaliste wiens camera hij ooit vernietigd heeft toen zij vanwege een kritische reportage bij zijn kasteel verscheen. Zij wil niks van zijn berouw weten. Polobok raakt onder de indruk van haar charmes. Er valt te denken aan een sensueel loopje, volle borsten en haar amandelvormige blauwe ogen. Bij Polobok neemt de wanhoop verder toe. Hij is bereid tot het grootste offer om aan zijn schuldgevoel een einde te maken. De roman van Ciocan introduceert diverse figuren die elk een eigen houding bepalen tegenover de verontrustende actualiteit. De oligarch met het uiterlijk van een chimpansee is de machtigste persoon in het land. Tussen hem en de burgemeester van de hoofdstad bestaat een stevige rivaliteit. Daarnaast komt het volk in verzet tegen het lakse optreden van de overheid. Er ontstaat zelfs een Anti-Gat Partij. Er komt een bestorming van het stadhuis.
Tot de figuranten van de roman behoort een schrijver van minimalistische romans die vermoedelijk het alter ego van Iulian Ciocan belichaamt. Na een bescheiden succes met eerder werk, lijdt hij aan een writer’s block. Voor hem biedt het alles opslurpende gat nieuwe inspiratie. Hij vraag enkele collega’s om advies of hij het goede spoor weer te pakken heeft. Dat gebeurt bij een goede vriend die geldt als een kopstuk van het Moldavische postmodernisme. Deze keurt het initiatief goed maar vraagt zich wel af of er intertekstualiteit in de roman zit. Verder geven tijdens een kop koffie een traditionele dichter, een schrijver van buitenissige dystopieën en een fantasy auteur hun mening. De laatste vindt het wenselijk dat er in de roman een ontmoeting tot stand komt tussen robots en magiërs.
Ciocan bedient zich graag van een knipoog. Daarmee bereikt hij dat de maatschappelijke aanklacht die het vliegwiel van het boek vormt in zwaarte niet de overhand krijgt. Het resultaat is een vermakelijke satire met een nadere introductie wat er in het kleine land van de auteur zoal speelt. De bevolking krimpt omdat jongeren hun heil in het buitenland zoeken. Het is de vraag of het bederf nog te stoppen valt.
Het is overigens opmerkelijk dat ongeveer in dezelfde periode de Australiër Shaun Prescott met Het verdwijnen ook een roman schreef over uitdijende gaten waarin een stad dreigt te verdwijnen (zie weblog 25, 2020). Een link met corruptie ontbrak toen. Iulian Ciocan verdient het wat mij betreft om meer van zijn werk hier vertaald te krijgen.
middelr@xs4all.nl
