Leesimpressies

  • Jerome Ferrari: De preek over de val van Rome

  • Nr. 37 - 2014
  • De roman van Ferrari opent letterlijk met een schitterend beeld. Marcel Antonetti koestert zijn leven lang een foto die is genomen op een snikhete zomerdag in 1918. Contextloos staan zijn broers en zussen en zijn moeder op het schoolplein afgebeeld tegen een achtergrond van een wit laken tussen twee schragen. Marcel Antonetti staat niet op de foto. Zijn excuus, hij was nog niet geboren. Hij vertoeft nog in het voorgeborchte, waar aanstaande borelingen worden vastgehouden tot hun tijd is gekomen. Marcus Antonelli is gefascineerd door de foto. Hij blijft er naar kijken ook nadat hij zijn afgebeelde familieleden allemaal ten grave heeft gedragen. De foto is een eeuwige metgezel. De blik van zijn moeder reikt voorbij de lens. Marcus Antonelli zou graag het idee omarmen dat haar gedachte al uitgaat naar hem, maar weet dat dit niet zo is. Haar gedachten zijn bij haar echtgenoot. Ook die ontbreekt op de foto. Hij vocht in het begin van de grote oorlog in de Ardennen en is nu als krijgsgevangene werkzaam in een zoutmijn in Neder-Silezië. Wat een merkwaardig toeval. Nooit speelt Neder-Silezië een rol in mijn lectuur maar in het laatste boek dat ik hiervoor besprak Bleke Nico is dat gebied de plaats van herkomst van de hoofdpersonen. Misschien is psychiater Jan Hendrik van den Berg met zijn metabletica vol parallelle geschiedenissen wel ten onrechte verguisd.

    De verpletterende indruk die Ferrari met zijn openingsscene weet te vestigen blijft niet het hele boek duren. Marcus Antonelli verhuist naar de marge van het verhaal. Hij zal vooral nog optreden als de grootvader van. Een foto die getuigt van begin en einde is wel een symbool dat past bij deze roman. Ferrari beschrijft de opkomst en ondergang van een café op Corsica. Daarbij haalt hij veelvuldig uitspraken van kerkvader Augustinus aan, vandaar dat in de titel sprake is van de val van Rome. Waar haalt de mens het lef vandaan om te denken dat hij macht bezit om eeuwige dingen te bouwen. De eeuwige macht bevindt zich in andere handen. Alles wat de mens begint, is gedoemd ten onder te gaan. Opkomst vraagt om neergang, waarna de weg geplaveid is voor een nieuwe opkomst. Twee studenten filosofie aan de Sorbonne zeggen Parijs vaarwel om op Corsica een zieltogend café een nieuwe bloeiperiode te bezorgen. Corsica is hun land van herkomst. Van de studenten is er één de kleinzoon van Marcus Antonelli die bereid is om de eerste twee jaar als geldschieter voor de huursom te fungeren. Grootvader handelt niet uit liefde. Hij verwacht getuige te worden van een fiasco.

    Al die mensen die hem weldra zullen omringen met hun zorgen, misschien met hun liefde, zijn aanwezig, maar in werkelijkheid denkt geen van hen aan hem en wordt hij door niemand gemist


    Matthieu Antonelli en Libero Pintus, de twee studenten, slagen waar eerdere uitbaters faalden. Onder hun bewind stromen de klanten toe. Annie heeft een belangrijk aandeel in het succes. Zij is een ervaren serveerster die als handelsmerk heeft dat zij de manlijke bezoekers over hun ballen aait. Annie hoeft het niet allemaal alleen te doen. Er werd een jonge gitarist aangetrokken die het publiek vermaakte en ’s nachts het bed deelde met Annie. Daarnaast trok het verantwoordelijke duo vier jonge serveersters aan: goedkope krachten met een aantrekkelijke seksuele uitstraling. De serveersters slapen boven de zaak waar Matthieu en Libero graag geziene gasten zijn. Vrouwelijk schoon als geheim en valkuil voor het succes. De decadentie slaat toe. Een Corsicaans café als model voor het Romeinse Rijk. Ferrari wrijft de overeenkomsten er bij de lezer dik in. Het is een vergelijking die in veel opzichten mank gaat alleen al vanwege het verschil in proportie. Een horecagelegenheid in de provincie dat het een seizoen goed doet, steekt mager af bij een groot imperium. Dat is mango’s met kruisbessen vergelijken. Een bezwaar tegen het boek van Ferrari in meer algemene zin is dat hij pretentieus is. Het verhaal op Corsica blinkt uit in te veel banale elementen om een relatie te leggen met filosofie of de wereldgeschiedenis. Zo raakt de ondergang van het café in een stroomversnelling als Annie betrapt wordt op het doen van een graai in de kas. Vergeving is niet aan de orde. Zij dient onmiddellijk haar koffers te pakken.
    De compositie van De preek over de val van Rome is ook al niet het sterkste deel van het boek. Ferrari heeft de neiging om zijn verhaal op een omslachtige manier te vertellen. Zijpaden leiden af van de hoofdroute. Schrijven kan hij echter uitstekend. Zijn lange zinnen fonkelen als juwelen. Karigheid is hem vreemd. Het hoe van zijn schrijverschap overtuigt meer dan het wat.
    Dit is de zesde roman van Ferrari en de eerste die in het Nederlands is vertaald. Aan eerbetoon geen gebrek. Hij heeft met deze roman zowel de Prix Goncourt als de Europese literatuurprijs gewonnen. Ik ben zeker benieuwd naar ander werk van hem maar zou de Europese literatuurprijs liever gegund hebben aan het eveneens genomineerde Bleke Nico.

    Terug