Leesimpressies

  • John Mortimer: Rumpole on trial

  • Nr. 25 - 2019
  • Lopend door de straten van Londen probeer je te begrijpen wat Brexit is. Op een terrasje kun je The Guardian lezen voor het remain standpunt of The Times voor inzicht in leave. Op een dag koos een nipte meerderheid voor vertrek uit de EU. We zijn nu ruim drie jaar verder en het land heeft nog altijd niet de daad bij het woord gevoegd. Het is gebruikelijk om de keuze voor Brexit af te doen als een symptoom van populisme. Is dat een adequate verklaring? De economieën van EU en VK zijn intensief verknoopt geraakt maar de EU is meer dan een wederzijds handelsbelang. Het VK wil na vele jaren het lidmaatschap opzeggen van een club waar het zich nooit bij had moeten aansluiten. De culturele verschillen zijn gewoon te groot. We kunnen moeilijk een waardengemeenschap vormen met een bevolking die de dag begint op basis van witte bonen in tomatensaus en dan de deur achter zich dicht trekt om op vossenjacht te gaan. Als je kijkt naar de helden in de Britse literatuur dan manifesteert zich een gezelschap dat wezenlijk anders is dan de helden op het continent. Jane Austen schiep de zelfgenoegzame mister Darcy, Charles Dickens Samuel Pickwick, P.G. Wodehouse Bertie Wooster, Arthur Conan Doyle Sherlock Holmes en John Mortimer Horace Rumpole. Het zijn allemaal heren die een standenmaatschappij belichamen.

    De literaire helden van het VK zijn Brexiters avant la lettre. Brexit is meer een uiting van een culturele hang naar vroeger dan een politieke visie op het heden. Juist in een tijd dat het VK synoniem is met stagnatie, komt nostalgie als reddingsboei boven drijven. Sinds de Beatles heeft het land nooit meer iets revolutionairs voortgebracht, het kapsel van Boris Johnson niet meegerekend. De Engelsen vonden ooit het voetbal uit en speelden welgeteld eenmalig in een WK finale. Dat is inmiddels meer dan een halve eeuw geleden. De Engelsen wonnen dankzij een scheidsrechterlijke dwaling. De VAR is geen Britse uitvinding. Daarna struikelden de Engelsen steeds over hun eigen benen en misten penalties met een overgave waarnaast Frank de Boer en Clarence Seedorf verbleken tot pekelzondaars. Als vooruit een blinde muur opdoemt dan lijkt omkeren de enige uitweg.
    Horace Rumpole, de held uit de boeken van John Mortimer, is Britser dan Brits. Hij is als advocaat verbonden aan de Old Bailey. Hij is onmiskenbaar een gentleman. Hij houdt van tradities, koestert eervolle waarden als fairness en ridderlijkheid, moppert graag in understatements over het verval der tijden en kijkt geamuseerd om zich heen zich bewust van een kleine kring van bewonderende soms zelfs knipmessende intimi. Vroeg of laat vraagt de gentleman zich af wat hij zou doen in de rol van God.

    Would I have created a World entirely without evil? And, when I came to think further along these lines, it seems to me that a world without evil might possibly be a damned dull world and it would certainly be a world which would leave Rumpole without an occupation


    In Rumpole on trial uit 1992 heeft Mortimer zeven verhalen over zijn favoriete advocaat gebundeld. Vele tientallen verhalen over Rumpole zijn te vinden in deeltjes Penguin al dan niet verzameld als omnibus. Rumpole verdedigt meestal geen zware criminelen maar bij voorkeur onfortuinlijke underdogs met een hart van goud. Voor hen gaat hij door het vuur. Meer nog dan door de plots, vallen de verhalen op door de intriges met andere advocaten, officieren en rechters. Als hij een vernietigend commentaar in hun richting mompelt dan liefst op een manier die voor de geadresseerde verstaanbaar is. Rumpole deinst evenmin terug voor woordgrapjes. Rechter Justice Graves duidt hij graag aan als mister Unjustice of gewoon als Gravestone. Van rechter Oliver, ‘Ollie’, Oliphant zal hij nimmer nalaten te vermelden dat hij uit het noorden van Engeland afkomstig is, een vernietigende kwalificatie. Tussen de rechtszaken door drinkt Rumpole graag een glas in de nabij de Old Bailey gelegen Pommeroy’s wine bar, tevens een geschikte plek voor achterklap
    Een gentleman plaatst de vrouw op een voetstuk, maar hij neemt haar niet serieus. Hij is zelfs een beetje bang voor haar. Thuis heeft hij het nodige te stellen met echtgenote Hilda, meestal aangeduid als she who must be obeyed. Hilda zou graag zien dat Rumpole zich meer zou begeven in een wereldse context maar daar heeft hij helaas geen tijd voor. Ze verdenkt hem soms van interesse in een andere vrouw maar dat is natuurlijk ten onrechte. Als het er om spant, blijkt Hilda echter altijd een loyale bondgenoot. Het recalcitrante karakter brengt Rumpole in het laatste verhaal van de bundel zelfs voor de tuchtrechter. Krijgt een glanzende loopbaan hier een smadelijk einde?
    Vroeger vond ik Mortimer, net als P.G. Wodehouse trouwens, bij winterse verkoudheden lichtvoetig leesvoer, uitermate geschikt om de bacillen te verdrijven. De personages zijn types maar vermakelijke types. Tot op zekere hoogte zijn ze dat nog steeds hoewel ze wel enigszins uit de tijd beginnen te vallen. Ooit vormde het Verenigd Koninkrijk de bakermat van de parlementaire democratie. Op dit moment mogen de Britten een nieuwe prime minister kiezen om de nooduitgang voor de Brexit te ontsluiten. Dat komt er op neer dat het actieve kiesrecht in handen is van 0,3% van de bevolking, bij hen die lid zijn van de merkwaardigste politieke partij die ooit bestaan heeft. Wat het passieve kiesrecht betreft kan men kiezen uit twee streberige kostschooljongens, een saaimans en een lolbroek. Lopend over Charing Cross Road zijn er echter nog altijd prachtige boekwinkels. We moeten de Brexit niet groter maken dan het is. Misschien is het alleen maar een vorm van grieperigheid.

    Terug