Leesimpressies

  • Junot Diaz: Het korte maar wonderbare leven van Oscar Wao

  • Nr. 13 - 2008
  • Er gaan dagen voorbij zonder aan de Dominicaanse Republiek te denken. Nooit bezocht ik dat land en evenmin bestaan er plannen om met die traditie te breken. Mijn kennis van het land is uiterst beperkt. Beroemde Dominicanen ken ik nauwelijks afgezien van enkele vermaarde honkballers. De bekendste telg uit het land is waarschijnlijk dictator Trujillo, bijgenaamd De Mislukte Veedief of Rotkop, die ruim dertig jaar een waar schrikbewind uitoefende. Over hem schreef Mario Vargas Llosa onder de titel Het feest van de bok een roman die in mijn bibliotheek geduldig op lezing wacht. Trujillo figureert eveneens in een boek dat vorig jaar als debuutroman veel waardering oogstte: -Het korte maar wonderbare leven van Oscar Wao_. Het verscheen in het Engels en werd een New York Times bestseller. Auteur is Junot Diaz, een jonge schrijver van Dominicaanse komaf.


    Het boek draait om Oscar Wao en zijn naaste familie. Als representant van Latijns-Amerika valt het magisch realisme als tweede hoofdpersoon te onderkennen in gedaante van de Fuku. Dat is een onontkoombaar noodlot, een doem of vloek welke op een familie rust. Bij Oscar en de zijnen is sprake van een ruim uitgevallen Fuku. De rampen voor de familie zijn niet mals. We treffen Oscar voor het eerst als jonge immigrant in Amerika. Hij is moddervet en allerminst een typische Dominicaan want een kneus in de omgang met vrouwen afgezien van een kortstondige bloeiperiode rond zijn zevende levensjaar. Hij is gefascineerd door science fiction & fantasy en droomt ervan een nieuwe Lord of the rings te schrijven. Zijn verlangen naar een vriendin blijft lang onvervuld. Naast Oscar en zijn zus Lola maken we kennis met hun moeder, de weelderig geschapen Belicia, en stiefgrootmoeder La Inca. Het verhaal wordt verteld door Yunior, minnaar van Lola en vriend van Oscar, die sterk aan de auteur doet denken.

    Het verhaal wordt niet in chronologische volgorde opgediend. Er zijn regelmatig sprongen in de tijd. Achterwaarts een verhaal vertellen is een veel van stal gehaald hulpmiddel zonder dat de toegevoegde waarde altijd helder is. Vanuit de optiek van de schrijver is er sprake van een bepaalde logica die voor de lezer echter minder evident is. De auteur put inspiratie uit een actuele aangelegenheid. Vervolgens wil hij die via het verhalen van een voorgeschiedenis plaatsen in een context. Dat mag een verklaring vormen voor de wordingsgeschiedenis van een roman maar hoeft natuurlijk niet te impliceren dat die volgorde in het boek aangehouden dient wordt. Voor mij is het twijfelachtig of het toegepaste procedé in dit geval de roman sterker maakt. Het vergt van de lezer een extra inspanning die afleidt van de gebeurtenissen zonder dat daar iets wezenlijks tegenover staat. En aan gebeurtenissen is de roman bijzonder rijk.

    Niet alleen het leven van Oscar is vol tragiek. Zijn moeder heeft ook vele verschrikkingen te verduren gekregen. Zij heeft in haar leven drie grote liefdes gekend. Als zij op 16-jarige leeftijd de Dominicaanse republiek ontvlucht om haar geluk in Amerika te beproeven heeft zij er al twee achter de rug. De tweede grote liefde is gericht op een man aangeduid als de Gangster van wie zij te laat verneemt dat hij getrouwd is met een zus van Trujillo. Deze zus laat haar onder dwang door agenten bij zich roepen en stelt vast: jij bazuint rond dat je met mijn man gaat trouwen en zwanger bent van zijn kind. “Welnu, mi monita, dat eerste gaat niet door en aan dat tweede gaan we wat doen.” Het resultaat: het rechtersleutelbeen is geknapt als een kippenbotje, de rechterbovenarm op drie plaatsen gebroken, vijf gebroken ribben, een gekneusde lever en linkernier, een ingeklapte long en alle voortanden eruit. Liefde en geweld kennen in de Dominicaanse Republiek een grote intensiteit.

    Diaz schetst figuren met een grote dosis temperament. Verteld in een vaak koortsige roes. Zo is er een hoofdstuk waarin een zin van twee en een halve bladzij voorkomt die Oscar tijdens een vakantie in het moederland tot de conclusie brengt de hele zomer op het eiland te blijven. Hij valt als een blok voor de oudere Ybon Pimentel een bijna-voormalige puta die ook nog in Amsterdam achter de ramen heeft gezeten. Er is echter een politie-officier die Ybon tot zijn eigendom rekent. De Fuku staat garant voor een funeste afloop.

    Aan het eind van de broeierige geschiedenis is mijn opvatting dat de Dominicaanse passages (nog) meer indruk hebben gemaakt dan de Amerikaanse. De verteldrang van Diaz is daar het hevigst. Hij bedient zich van voetnoten die soms meer ruimte in beslag nemen dan de tekst zelf om ons zo goed mogelijk te informeren over achtergronden tijdens het regime van Trujillo. Die vaak absurde gebeurtenissen smaken naar meer. Niet in het echt maar als leesfestijn. De tijd is rijp om Het feest van de bok te gaan lezen. Berichtgeving volgt binnenkort.

    Terug