McMurtry werd in 1936 geboren. Hij groeide op in een geïsoleerd gezin van drie generaties op een ranch. Het was een milieu zonder drukwerk, uitgezonderd exemplaren van het vakblad The Cattleman. Zijn jeugd bleef boekloos tot zijn neef, opgeroepen om een bijdrage aan de Tweede Wereldoorlog te leveren, een doos met 19 boeken onder zijn hoede achterliet. Het zou het bepalende moment zijn in het leven van Larry McMurtry. Boeken openden zijn venster naar de wereld. Cowboy worden was niet langer een optie. De passie voor boeken ontstond door lezen. De behoefte aan schrijven en verzamelen kwam later.

Op de ranch in Texas had de jonge Larry McMurtry eerder de beschikking over een eigen paard dan over een eigen boek

McMurtry publiceerde Books in 2008. Al eerder had hij over zijn passie geschreven. In 1999 verscheen het schitterende Walter Benjamin and the Dairy Queen. Dat was een eerbetoon aan de betekenis van lezen en de kracht van verhalen. In Books komt vooral de verzamelaar en handelaar aan het woord. Kan dat wel samen gaan? Het is immers lastig om afstand te doen van boeken als je die tegelijk in je persoonlijke bezit wilt hebben. McMurtry heeft de botsende drijfveren weten te verzoenen. Gedurende 32 jaar dreef hij een antiquariaat in Georgetown, de historische wijk van Washington D.C. Door de steeds stijgende huurprijzen kwam de verhuizing naar Acher City tot stand, de plek waar hij school ging op luttele kilometers van zijn geboortegrond. Washington als thuisbasis bezat voordelen. McMurtry had meer affiniteit met kopen dan met verkopen en Washington was gezegend met een vlottend diplomatenbestand dat soms verlost wilde worden van het boekenbezit. McMurtry is meer in de weer met het opkopen van hele verzamelingen dan met afzonderlijke exemplaren. Een bekwame koper weet snel te beslissen of een collectie de moeite waard is en welke prijs passend is. Voor de verkoop was het feit dat Washington het bestuurlijke centrum van het land vormt een minder manifest voordeel al is het eens voorgekomen dat een lid van het Congres een stripboek kocht.

De enorme verzameling die McMurtry thuis beheert, is opgebouwd uit verschillende specialisaties. Hij bezit zo’n 2000 reisboeken van vrouwelijke auteurs. Daarbinnen bestaan subspecialismen bijvoorbeeld samengesteld uit debutanten of uit fietsverhalen. Een ander specialisme vormen de twee wereldoorlogen. Nieuwsgierigheid en de zucht naar kennis zijn de motieven. Op een gegeven moment wil je van elke generaal, aan welke kant ook strijdend, de memoires gelezen hebben. Daarnaast neem je kennis van de talloze mini geschiedenissen. Dankzij McMurtry weet ook ik nu dat Goering een haarnetje droeg tijdens het tennissen. Geen wonder dat het nooit iets is geworden met dat Derde Rijk.

Books bestaat uit korte hoofdstukken van gemiddeld twee bladzijden. De beschouwingen zijn sterk anekdotisch met altijd de liefde voor boeken als grondtoon. Tegen het einde wordt de toon melancholisch. McMurtry constateert dat boek en antiquariaat aan een neergang bezig zijn. Twee weken terug trof ik in de memoires bij Gore Vidal een zelfde teneur. Hij neemt een marginalisering van literatuur waar. De tijd dat een boek de publieke opinie domineert en dat iedereen die er toe doet daar kennis van neemt en een opvatting over poneert is definitief voorbij. De samenleving is gefragmentariseerd en de vluchtige media zijn aan de winnende hand. Philip Roth schetste in het televisie-interview met Michael Zeeman een beeld van het uitsterven der lezers. Er worden nog volop prachtige boeken geschreven maar het publiek dat daar kennis van wil nemen is aan het verdwijnen. Die ontwikkeling lijkt onontkoombaar en stemt de liefhebbers somber. Genieten van wat er (nog) is, mag het elixer zijn. Als ambachtsman van een uitstervend gilde eindigt MCMurtry zijn boek met een opsomming van vakbroeders, verspreid over het grondgebied van de USA, waarvan hij grote partijen heeft opgekocht. Achter de naam staat in veel gevallen ‘gone’. Heeft het boek al te lijden onder tegenwind, voor het antiquariaat geldt stormkracht. Internet maakt de trefkans voor iemand die een specifiek boek zoekt oneindig groter dan de dichtstbijzijnde tweedehands winkel kan bieden. De nieuwe media vergroten op die manier de kansen van boeken zowel voor de aanbieder als voor de afnemer. Internet kan daarentegen het genoegen van een exemplaar in de hand, waarin je heerlijk kunt bladeren, niet evenaren. De virtuele en fysieke wereld kunnen elkaar uitstekend aanvullen. Alle antiquariaten is een enorme dosis onverzettelijkheid gegund. Mensen als Larry McMurtry komt dat toe.

Terug