Leesimpressies

  • Luis Landero: Aurora

  • Nr. 31 - 2021
  • In de levensbeschouwing van de EO kan verzoening niet wachten tot het hiernamaals. Daarom laat Bert van Leeuwen een geblindeerde limousine rijden om gebrouilleerde familieleden over te halen tot een gezamenlijke maaltijd. Hij probeert de deelnemers te paaien met aandacht en een geschenk want de kou moet uit de lucht. Kunnen zij alle opgespaarde pijn achter zich laten en een herstart in overweging nemen. De toeschouwer wordt deelgenoot over het ontstaan van de breuk. Soms zijn de meningen op dat punt verdeeld. Wel is er overeenstemming over het bestaan van een schisma. Voor de kijkcijfers wordt de spanning maximaal opgevoerd. Grove effecten zijn toegestaan. Een goede afloop maakt alles goed. Het kan ongemakkelijk zijn om getuige te zijn bij zoveel particulier leed. De Spaanse schrijver Luis Landero heeft het format van Het Familiediner bewerkt in zijn laatste roman. De grote animator van een hereniging is niet Bert van Leeuwen maar Gabriel. Hij probeert zijn moeder en beide zussen over te halen tot een gezamenlijke maaltijd ter gelegenheid van moeders 80ste verjaardag. Het is inmiddels tien jaar geleden dat de familie rond een kerstmaaltijd bijeenkwam. Het werd geen succes. Ook Landero weet slapstickelementen niet geheel te vermijden. Gabriel is zelf bereid als gastheer op te treden en te koken. Ter geruststelling: de limousine ontbreekt.

    Gabriel is getrouwd met Aurora. Zij, de koude kant, vormt de centrale schakel van de familie. Iedereen stort bij haar het hart uit. Zij luistert, velt geen oordeel, stelt een enkele vervolgvraag en nodigt zo uit tot verdere confidenties. Gabriel en Aurora zijn allebei docent. Zij konden uitstekend met elkaar praten en zijn zo in een huwelijk beland. Gabriel was altijd de lieveling van zijn moeder tot ongenoegen van zijn twee oudere zussen. Zij kijken vol rancune op hun jeugd terug. Op jonge leeftijd overleed hun vader die handelsreiziger was en als verhalenverteller zorgde voor het vermaak in het gezin. Na zijn overlijden volgde een harde weg om het hoofd boven water te houden. De zussen moesten meehelpen de kost te verdienen en konden zo hun dromen niet waarmaken. Moeder was dominant en toonde zich weinig scheutig met medeleven behalve tegenover Gabriel. Hij mocht gaan studeren en werd filosoof met als specialisatie geluk. Oudste zus Sonia wilde ook wel studeren en nam zich voor te gaan reizen. Andere zus Andrea wilde een loopbaan in de muziek als singer songwriter. Per app, mail of telefoon houden de familieleden Aurora op de hoogte van hun frustraties en van hun wrok jegens elkaar. Als de familieleden onderling contact hebben, brengen zij nadien verslag uit aan Aurora. De ervaringen van de familieleden lopen nogal uiteen. Aurora confronteert hen niet met de verschillende versies maar hoort alles gedwee aan. Zo gaat het door totdat Aurora aan het eind van de roman genoeg krijgt van haar rol.

    Aurora heeft geen zin om weer te luisteren naar de ontboezemingen van elk van de personages van deze geschiedenissen waar nooit een einde aan zal komen en dan ook nog eens opmerkingen te moeten maken, begrip te tonen, te sussen, bij te sturen, te troosten, mee te leven, blij te zijn, goed om te gaan met de stiltes, raad te geven en hoop te bieden…


    Voordat Aurora het verzadigingspunt bereikt, doet Gabriel zijn voorstel om een familiediner te organiseren. Gabriel tempert de verwachtingen maar hij laat zich niet afschrikken. Moeder is gereserveerd. Volgens haar zal een feest altijd rampspoed genereren. Bij Sonia doet zich de complicatie voor of haar ex of haar nieuwe liefde aanwezig behoort te zijn. Op aandrang van haar moeder is zij met de veel oudere Horacio getrouwd. Het huwelijk werd snel een fiasco naar haar mening omdat achter zijn façade een creepy persoonlijkheid schuil ging terwijl hij de oorzaak zocht in haar lesbische geaardheid. Voor Andrea speelt nog mee dat Horacio eigenlijk aan haar toebehoorde in plaats van aan Sonia. Voor moeder kan er zonder Horacio geen sprake zijn van een feest. Bij Gabriel ontstaat twijfel of hij zijn voornemen tot een feest moet doorzetten. De verwarring bij Aurora reikt naar een hoogtepunt omdat zij ontdekkingen doet over haar echtgenoot die verontrustend zijn. Ze heeft zich wel vaker afgevraagd of zij haar man eigenlijk wel kent. Lange tijd was dat geen probleem, het leven ging zijn vertrouwde gangetje, maar nu zijn er signalen die zij niet langer kan negeren. Landero kiest voor een explosieve ontknoping van het verhaal. Het waarheidsgehalte van veel informatie die de betrokkenen naar voren brengen blijft in het midden. Wel is de conclusie onontkoombaar dat we kennis gemaakt hebben met een uiterst merkwaardige gezelschap met zelfbeklag op de voorgrond in het familiewapen. Wat mij betreft is de geschiedenis wat al te vet aangezet maar ik heb Festen ook altijd een overschatte film gevonden.
    Met enige verbazing over het beleid van Nederlandse uitgevers blijf ik na lezing achter. Luis Landero, geboren in 1948, is in Spanje een gevierd schrijver. Bij hem gaat het vaak over wat zich afspeelt achter de oppervlakte van zijn personages. In geen jaren is er van hem een boek in het Nederlands vertaald. We moeten daarvoor terug naar de vorige eeuw. In 1992 verscheen bij De Boekerij De geschiedenis van een onbegrepen man en in 1997 Ridders van fortuin bij Menken Kasander & Wigman. En dan nu ineens Aurora bij Wereldbibliotheek. Wie de logica herkent mag het zeggen.
    middelr@xs4all.nl

    Terug