Leesimpressies
Manu Joseph: Het geluk van andere mensen
- Nr. 33 - 2013
- Ousep Chacko is volgens Marianna Chacko zo’n man die aan het eind van een verhaal dood moet. Een sterke openingszin is het halve werk. Voor de schrijver volgt de rest van het verhaal vanzelf en de lezer durft het boek niet voortijdig weg te leggen. Manu Joseph introduceert zijn hoofdpersonen, het echtpaar Chacko, en werpt een schaduw vooruit naar de afloop. Of niet natuurlijk. Joseph toonde in zijn debuutroman Slimme mannen aan een liefhebber te zijn van de zwarte komedie. Bondig en prikkelend is de openingszin zeker. Graag reken ik me tot de groep lezers met een speciale affiniteit voor de openingszin. Dezer dagen werd Cees Nooteboom 80 jaar. Veel van zijn lezers weten nog hoe hoog de aandelen Philips stonden op de dag dat Inni Wintrop zelfmoord pleegde. Het antwoord luidt 149.60. Kort is een aanbeveling. De portier is een invalide. Jongens waren we- maar aardige jongens. Een openingszin kan je een leven lang vergezellen. Ik weet nog dat het donker was op die decembermorgen van 1946 in het huis aan de Schilderskade toen Frits van Egters ontwaakte. Een openingszin kan zwanger staan van onheil. Ein einfacher junger mensch reiste in Hochsommer von Hamburg, seiner Vaterstad, nach Davos-Platz in Graubündischen . De Duitse taal leent zich hier goed voor. Jeder mußte Joseph K. verleumdet haben, denn ohne daß er etwas Böses getan hätte, wurde er eines Morgens verhaftet.
Manu Joseph is een Indiër die schrijft in het Engels. Dat biedt een ander referentiekader. Je denkt alles te vernemen over a lousy childhood and all that David Copperfield kind of crap. Een goede openingszin zet meteen de toon voor een boek. Carson McCullers kon dat. In the town there were two mutes, and they were always together. Manu Joseph schrijft over de 17-jarige Unni Chacko en over de ontreddering waarin de ouders achterblijven na zijn zelfmoord. Drie jaar zijn inmiddels verstreken en het raadsel is nog altijd niet opgehelderd. Waarom deed hij het? Vader Ousep ging direct na de zelfmoord op onderzoek uit. Hij is een gefnuikte romanschrijver. Zijn grote roman kwam er niet en hij ‘takelde af in een toestand van rustig geluk’. Hij verdient de kost als journalist maar is vooral vaak dronken. Moeder Marianna is de kluts kwijt en praat hardop in zichzelf. Na drie jaar verschijnt er door een slordigheid van de Indiase postbezorging alsnog een pakket dat Unni Chacko vlak voor zijn dood verstuurde. Het pakket bevat striptekeningen, een passie van Unni. Opnieuw maakt Ousep een rondgang langs de vrienden en kennissen van Unni. Hij komt veel nieuws te weten over het leven van zijn zoon maar het antwoord op de prangende vraag is daar niet bij. Unni dook met de handen op de rug van de balustrade van zijn eigen woonblok. Hij was juist naar de kapper geweest. Joseph schetst een sfeer waarin iedereen iedereen in de gaten houdt maar onwetend is over wat een ander echt beweegt. Unni was een intelligente en rustige jongen met een leven voor zich.
Vrienden hielden vol dat Unni een intense droefenis moest hebben gevoeld waar niemand van wist, al was daar nooit iets van te merken geweest
Unni kende een obsessie met de dood getuige onder meer zijn striptekeningen waarin hij mensen afbeeldde in een lijkkist. Een goede vriend van Unni leed aan het syndroom van Cotard waarbij de patiënt in de veronderstelling verkeert dat hij dood is. Unni liet voor de achterblijvers geen briefje na. De openingszin van Anna Karenina dringt zich op. Alle gelukkige gezinnen lijken op elkaar, elk ongelukkig gezin is ongelukkig op zijn eigen wijze. De leesbaarheid van de roman krijgt een stevige impuls doordat Joseph grossiert in speelse en provocatieve wijsheden. Dat neemt niet weg dat de roman in sommige opzichten teleurstelt. Zo is het moeilijk om de betekenis van de striptekeningen te duiden alleen via woorden. De tekeningen zelf ontbreken. Ook op de oorspronkelijkheid van de roman valt af te dingen. Martin Amis heeft in Night train al eens verslag gedaan van de speurtocht naar een onverklaarbare zelfmoord. Bij Amis ging het om een vrouwelijke dader die het ogenschijnlijk in het leven aan niets ontbrak. Dus leek het te gaan om een perfecte zelfmoord zoals er ook perfecte moorden bestaan. Natuurlijk is de setting in het Indiase milieu een eigen element van het boek maar de gelijkenis blijft opvallend. Het verhaal speelt in Madras en omgeving. Volgens Joseph wemelt het in die stad van de slechte acteurs, het bast er van de aanstellers. Voor mij geldt dat de verwachtingen na de openingszin hoger gespannen waren. Daarom ter afsluiting een openingszin waarbij het vervolg in overeenstemming bleek met het begin. Vele jaren later, staande voor het vuurpeloton, moest kolonel Aureliano Buendia denken aan die lang vervlogen middag, toen zijn vader hem meenam om kennis te maken met het ijs.
