Leesimpressies

  • Mark Haddon: The curious incident of the dog in the night-time

  • Nr. 16 - 2007
  • Douwe Draaisma meldt in Ontregelde geesten dat artsen die casestudies publiceren over hun praktijk langzaam uitsterven. Die functie om ziektebeelden inzichtelijk te maken voor een breed publiek lijkt overgenomen door schrijvers. Draaisma noemt als voorbeeld Mark Haddon met The curious incident of the dog in the night-time uit 2003. Het boek bevat de belevenissen van Christopher Boone, die lijdt aan het syndroom van Asperger. Hij is 15 jaar al drukt hijzelf zijn leeftijd uit in jaren, maanden en dagen. Het boek begint om 7 minuten na middernacht en zo leren we meteen dat Christophor een voorliefde heeft voor precisie bij getallen en tijdstippen.

    Aandacht voor het Asperger syndroom in boeken of films is geen bijzonderheid. Van Lydia Rood herinner ik me Het boek Job over haar gelijknamige broer. Onvergetelijk is de film Rain Man waarin Dustin Hoffman met houterig loopje en lege blik Raymond Babbit uitbeeldt. Raymond heeft een fotografisch geheugen waarin talloze feiten liggen opgeslagen. Op grond van die informatie wil hij slechts met één maatschappij vliegen. Qantas never crashed. Haddon heeft een andere benadering gekozen. Hij schrijft niet over iemand met het syndroom maar laat de betrokkenen zelf aan het woord. De roman heeft het perspectief van het personage met deze stoornis aangenomen.

    Het boek begint als Christopher op genoemd tijdstip de hond van de buurvrouw in de tuin aantreft. Het beest ligt gespietst aan een spitvork op de grond. Christopher concludeert dat het beest waar hij dol op was dood moet zijn. Hij wil uitzoeken wie dat gedaan heeft en waarom. Een juf van de bijzondere school waar hij op zit, stimuleert hem zijn detective verhaal op te schrijven. We volgen Christopher in zijn zoektocht en raken aldus vertrouwd met wie hij is en hoe hij tegen de wereld aankijkt.

    De ouders van Christopher leven gescheiden en hij woont bij zijn vader. Christopher heeft een sterke behoefte aan orde en kan slecht overweg met de ambiguïteit van het leven. Metaforen en humor zijn niet aan hem besteed. Hij moet niks van vreemden hebben en mensen zijn al gauw vreemden. Mensen moeten hem niet aanraken want dan kan hij erg agressief worden. Zo maar wat kletsen lukt niet, een gesprek moet bestaan uit een duidelijke structuur met vragen en antwoorden. We maken kennis met nog enkele bijzondere hebbelijkheden. De kleur rood is goed maar bruin en geel worden verafschuwd. Hij kent alle landen van de wereld met hun hoofdsteden van buiten en hetzelfde geldt voor de priemgetallen tot en met 7057. Hij heeft een bijzondere aanleg voor wiskunde. Hij probeert de wereld te vangen in schematische tekeningen zodat die voor hem hanteerbaar wordt. Schematisch is ook de manier waarop hij de moord op de hond poogt te ontrafelen. Uitgaande van het motief zijn er drie mogelijke verklaringen: a) iemand haatte de hond b) iemand was gek of c) iemand wilde de bazin kwetsen. Christopher kent niemand die voldoet aan a) of b) dus in dat geval zou het een vreemde moeten zijn. Daar staat tegenover dat hij weet dat de meeste slachtoffers om het leven worden gebracht door een bekende. Dat wijst in de richting van c). Deze redenering blijkt later de juiste te zijn al gaat het niet om de ex-echtgenoot waar Christopher als eerste aan denkt. Haddon laat zo zien dat iemand die zich niet kan verplaatsen in de belevingswereld van anderen door de regels van de logica toe te passen toch een eind kan komen. Een soortgelijke ervaring vindt later plaats als Christopher in zijn eentje naar Londen reist en daar voor het eerst van zijn leven de weg moet zien te vinden in de ondergrondse. Het mooie van wiskunde is in zijn ogen dat het helpt om problemen op te lossen en er aan het eind een duidelijk antwoord is in tegenstelling tot met het gewone leven. Ter illustratie haalt hij het voorbeeld aan dat nog niet zo lang geleden besproken is door Ronald Plasterk. Bedoeld is de columnist en niet de minister. Het voorbeeld gaat als volgt.

    In een televisieshow kan een kandidaat een auto winnen. Hij moet een keuze maken uit drie deuren. Achter één daarvan bevindt zich een auto, achter de andere twee een geit. De kandidaat wijst een deur aan. Alvorens de showmaster laat zien wat zich achter deze deur bevindt, opent hij een andere deur waarachter een geit zichtbaar is. De kandidaat krijgt nu de vraag voorgelegd of hij bij zijn oorspronkelijke keuze blijft of alsnog voor de andere ongeopende deur wil kiezen. De vraag is of iemand zijn kansen vergroot door van deur te wisselen. Christopher is met een bekende wiskundige van mening dat het verstandig is van deur te wisselen. Onderstaand overzicht brengt alle varianten in kaart.























    Voorwerp achter deur Kandidaat blijft Kandidaat wisselt
    Geit Geit Auto
    Geit Geit Auto
    Auto Auto Geit

    De conclusie van Christopher luidt dat je in geval van wisselen een kans van 2 op 3 hebt bij de auto uit te komen en als je blijft een kans van 1 op 3. Dus wisselen. Wat de wiskundige en Christopher daarbij over het hoofd zien is dat er op het moment dat het dilemma tussen blijven en wisselen zich aandient geen drie deuren meer in het spel zijn maar slechts twee. Een deur met daarachter een geit is door opening aan het spel onttrokken. Conclusie de kans op een auto is even groot in beide opties.

    Hoewel Christopher in dit voorbeeld fout zit, slaagt hij in het boek voor het zware wiskunde examen. Je gunt hem dat als lezer van harte. Oliver Sacks heeft in zijn boek met één van de mooiste titels ooit, The man who mistook his wife for a hat, gewezen op de verwantschap tussen genieën en autisten. Daarmee wil niet gezegd zijn dat alle autisten iets geniaals bezitten maar wel dat zij met hun uitzonderlijkheid gelijkaardige reacties kunnen oproepen. Het bijzondere in de roman van Haddon is dat hij de lezer op een geloofwaardige manier meevoert in de belevingswereld van een uitzonderlijk iemand. Gaandeweg kom je in de ban van zijn logica. Binnendringen in een andere wereld behoort tot de hoogste ogen die literatuur kan gooien.

    Terug

Lijstjes

Dit boek komt voor in de lijstjes: