Leesimpressies

  • Mary McCarthy: The group

  • Nr. 18 - 2014
  • Als ongelovige meng ik me niet in discussies over de vraag of de slang al dan niet gesproken heeft. Mogelijk beschikken beide kampen over uitstekende papieren maar als ik ’s nachts wakker lig dan bij voorkeur over andere kwesties. Om dezelfde reden doe ik geen uitspraak over de literaire mijlpalen die de levensbeschouwing van het feminisme heeft voortgebracht. Een boek dat bij ingewijden hoge ogen gooit is The golden notebook van Doris Lessing. Voor mij behoort dat werk tot het vervelendste dat ik ooit las. Elke bladzij van elk willekeurig boek van Anne Tyler bevat meer wijsheid over waar het in het leven om gaat. In diezelfde kringen, waar ik een buitenstaander ben, bezit ook The Group van Mary McCarthy een sterke reputatie. Weet dit inmiddels meer dan een halve eeuw oude boek mij te bekoren? Het moest er maar eens van komen om de proef op de som te nemen. Een boek mag niet decennia ongelezen in de kast blijven. De roman van McCarthy geldt als een voorloper van de sitcom Sex and the city. Het feminisme heeft beslist vrolijke kanten.

    McCarthy beschrijft de levens van acht vrouwen die samen de groep vormen. De roman speelt in de jaren voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog. De vrouwen hebben een uitstekende opleiding genoten aan het gerenommeerde Vassar College dat gelegen is in de staat New York in de plaats Poughkeepsie. Altijd als ik die naam tegenkom, ontstaat de gedachte dat ook steden artiestennamen kunnen voeren. De vrouwen vormen Vassar 33. Het boek begint en eindigt met een bijeenkomst in de kapel van de kerk van Saint Georges op het Stuyvesant square. De eerste keer is het treffen gewijd aan het huwelijk van Kay Strong, de aanvoerster van de groep. De tweede bijeenkomst, slechts zeven jaar later, heeft de begrafenis van Kay als aanleiding. Het huwelijk van Kay met Harald, nee het is niet Harold zou luidt een running gag in het boek maar Harald vanwege zijn Scandinavische afkomst, is dan al lang ontbonden. Harald werkt in de theaterwereld, hoewel hij meestal werkloos is, drinkt te veel en is overspelig. Hij heeft zelfs gewelddadige trekjes. Harald weet Kay allerminst gelukkig te maken.

    Even in bed, he kept his sang-froid; he did the multiplication tables to postpone ejaculating- an old Arab recipe he had learned from an Englishman


    Tijdens de huwelijksplechtigheid overheerst het optimisme. De vrouwen zijn van plan de hemel te bestormen. Anders dan hun moeders zijn zij niet van plan zich te begraven in een huwelijk. Zij hebben de maatschappij wat te bieden en willen dat waar maken. Conventies zijn niet aan hen besteed. Ze zijn politiek bewust en flirten met progressieve opvattingen. Zij steunen Roosevelts New Deal en de strijd van de Republikeinen in de Spaanse burgeroorlog. Teleurstellingen blijven de leden van de groep niet bespaard. We zijn getuige van de ontmaagding van Dottie Renfrew, een Bostonian, door de getrouwde Dick. Na afloop worstelt zij met de vraag wat het betekent als een man wel met je naar bed wil maar je niet wil kussen. Dick is bereid tot vervolgacties mits Dottie een pessarium aanschaft. Vervolgens ruimt McCarthy een hoofdstuk in voor het verwerven, passen en inbrengen van een pessarium. Bij publicatie veroorzaakte The Group flink wat tumult. De openhartigheid waarmee de vrouwenlevens, zeker in seksueel opzicht getekend werden, was ongebruikelijk en riep weerstand op. De ergernis benam het zicht op de satirische passages die in de roman volop aanwezig zijn. Een van de vrouwen krijgt een verhouding met een uitgever die om onbegrijpelijke redenen intensief in therapie is. Bijkomende complicatie is dat iemand zolang de psycho-analyse duurt geen ingrijpende wijzigingen zoals een scheiding in zijn leefpatroon mag doorvoeren.
    Hoewel de roman beschouwd werd als taboedoorbrekend springen met de blik van nu vooral de rolbevestigende aspecten in het oog. De levens spelen zich af tussen de turbulenties van relaties. Onderwerpen als kleren, maaltijden en woninginrichting staan midden in de belangstelling. Discussies over borstvoeding en melk per fles net als over zindelijkheidstraining doen gedateerd aan. Als de vrouwen elkaar ontmoeten bij een party liggen de bontmantels te pronken. In de beschreven periode begint de emancipatie van vrouwen op stoom te raken maar die van zeehonden staat nog in de kinderschoenen. Als Lakey terugkeert van haar studie kunstgeschiedenis in Europa, moet de groep wennen aan de gedachte dat de meegetroonde barones haar minnares is. Zelfs de clichévraag wie van de twee het mannetje en wie het vrouwtje is, wordt gesteld.
    De leden van de groep eisen het recht op in het leven hun eigen keuzes te maken maar leren door schade en schande dat dit geen garantie vormt voor geluk. Tijdens de begrafenis van Kay is het gezelschap in verwarring. Was haar val uit een hoog gebouw een ongeluk of zelfmoord? Als Harald onuitgenodigd tijdens de plechtigheid zijn opwachting maakt, spreekt hij zich uit voor de optie zelfmoord. Egocentrisch als altijd is hij van mening dat Kay hem uiteindelijk heeft willen verslaan in zelfdestructie.
    Mary McCarthy heeft het deels autobiografisch verhaal met scherpe pen geschreven. Zij is het best op dreef als zij de individuele karakters en achtergronden van de vrouwen behandelt. De passages waarin de interacties tussen de personages centraal staan zijn stroever van formulering. Voor de lezer van nu is het revolutionaire van de roman door de geschiedenis ingehaald. Wat blijft is een interessant tijdsdocument van een voorbije periode.

    Terug