Leesimpressies

  • Mensje van Keulen: Neerslag van een huwelijk

  • Nr. 22 - 2018
  • Ooit danste Mensje van Keulen de Nederlandse literatuur binnen met realistische romans en verhalen die even zwaarmoedig als trefzeker waren. Ik las ze ooit met genoegen en ging daarmee door tot ze een boek over Maarten ’t Hart publiceerde over diens hobby om soms als Maartje op te treden. De ene schrijver die haar stof vindt in het boekstaven van de eigenaardigheden van een andere schrijver werd me te incestueus. Achteraf kun je het zien als aanloop naar genderneutraliteit. Zijdelings merkte ik op dat er onverminderd van haar hand boeken bleven verschijnen maar ik wilde door met mijn eigen leven. De recente publicatie van dagboeken opgetekend in de jaren 1977-1979 wekte mijn nieuwsgierigheid. Waarom nu, zo veel jaren later? Het blijkt te gaan over een turbulente periode uit haar leven. Haar huwelijk loopt op de klippen en het dagboek eindigt met de komst van het moederschap. Het wel en wee van het huwelijk is het bindende element van het boek. Hoewel de dagboeken natuurlijk een partijdige visie bevatten, blijft de lezer achter met een prangende vraag omtrent de heer Van Keulen. Waarom kreeg hij geen schop onder zijn kont? Mensje van Keulen behandelt het raadsel van de liefde.

    Mensje van Keulen publiceerde eerder een dagboek. Ter gelegenheid van haar zestigste verjaardag verscheen Alle dagen laat betreffende het jaar 1976. Zij startte het bijhouden van een dagboek op aanraden van anderen toen het echte literaire werk niet wilde vlotten als trainingsarbeid voor een komende wedstrijd. Het eerste dagboek mengt de aanzetten van literair werk door het dagboek heen. Het is een wilde periode vol vrije seks. Mensje van Keulen was op jonge leeftijd getrouwd met haar grote jeugdliefde. In het eerste dagboek worden de scheuren en barsten in het huwelijk al waarneembaar. Die crisis verergert in Neerslag van een huwelijk. Er zijn twee grote kwesties binnen het huwelijk: overspeligheid en een kinderwens. Mensje wil graag een kind waar echtgenoot Lon niks voor voelt. Steeds openlijker maakt Lon duidelijk dat hij niet zonder zijn minnares kan. Mensje raakt ten prooi aan wanhoop. Het ene moment hoopt zij, meestal tegen beter weten in, dat alles goed komt en het andere moment neemt woede en vertwijfeling bezit van haar. De boosheid richt ziet niet alleen op de echtgenoot maar ook op de minnares. Mensje is creatief als het gaat om het bedenken van negatieve kwalificaties voor haar rivale waarvan fruitboom zo ongeveer de vriendelijkste is. Het overspel wordt een obsessie. Ze controleert of zij haar mans fiets in de fruitboomstraat ziet staan.

    Al die stiekemigheid, leugens, valse beloftes. Ik vertrouw hem niet, maar wil hem vertrouwen. Geloof hem niet, maar wil hem geloven. Iets in me blijft het allemaal ontkennen, zoals ik ook dierenleed wegdenk


    De openhartigheid van de auteur maakt de lezer tot een medeplichtig voyeur. Tegelijk is die openhartigheid de basis van de aantrekkingskracht. Er wordt geen mooi weer gespeeld in het dagboek. Dat speelt des te sterker als Van Keulen nauwgezet een abortus beschrijft die ze laat uitvoeren. Het vaderschap is onzeker. Lon is niet de enige met een losse levensstijl. Hoewel de twijfel lang voortduurt, sneuvelt het huwelijk. Niet voor niets schreef Van Keulen een roman met de titel Liefde heeft geen hersens. En die les kan de lezer trekken.
    Misschien nog wel onderhoudender dan de huwelijksperikelen van de auteur zijn de vele vriendschappen die haar leven kleuren. Er komt een groot aantal uit de literatuur en de media bekende personen in het dagboek voor. Steeds is het een komen en gaan van bekenden. Voor de levenden geldt dat zij zich vier decennia geleden soms anders gedroegen dan hun huidige reputatie doet vermoeden. Zo kennen wij Cees Nooteboom als een internationaal gelauwerd duider van de Europese ziel maar in de jaren zeventig acteerde hij als een opdringerige geile man. Van Keulen verzucht: “jammer dat Cees me soms ergert, anders zou ik misschien wel op zijn avances ingaan.” Ontluisterend is het portret van de reeds lang overleden schrijver Robert Loesberg. Zo gek als een deur. Daarnaast maakt Van Keulen met regelmaat korte uitstapjes. Tijdens de omgang met vrienden gaan er wagonladingen drank doorheen. Het is een klein wonder dat de auteur erin geslaagd is zo’n dertig boeken te publiceren inclusief een flink aantal jeugdboeken. Een benevelde geest belemmert het schrijven. In de tenen van Mensje van Keulen huist vermoedelijk heel wat zelfdiscipline, in ieder geval meer dan de lezer van de dagboeken aan indruk opdoet. Dagboeken zijn er niet in de eerste plaats om te getuigen van een stabiel leven. Ze worden lezenswaardiger als zij de echo vormen van impulsiviteit. Liefhebbers daarvan komen aan hun trekken. Illustratief is de aankoop van een huis in Zeeland op een steenworp afstand van Hans Warren en op twee steenworpen van Franca Treur al was de laatste in de beschreven periode nog niet geboren. Haar komst hing wel in de lucht. Luttele bladzijden verder wordt de verkoop van het huis in overweging genomen. Enzovoort.

    Terug