De aandacht voor de persoon Michel Houellebecq is niet toevallig. In De kaart en het gebied heeft de auteur hem een prominente bijrol toebedeeld. De echte hoofdpersoon is Jed Martin, een teruggetrokken kunstenaar. Martin houdt zich afwisselend bezig met fotografie en schilderen. Tot zijn eigen verbazing valt hem plotseling commercieel en artistiek succes ten deel. De titel van de roman verwijst naar de foto’s die Martin maakt van Michelin kaarten. Afbeeldingen van de Franse regio’s raken een gevoelige snaar bij een modieus publiek met een hang naar retro. In diezelfde geest passen de schilderijen die traditionele ambachten aan de vergetelheid ontrukken. De roman volgt het leven van Martin zelfs tot na het nu. De roman eindigt met een epiloog die niet een sprong uit de vertelling naar het heden maakt maar zelfs naar de toekomst. Houellebecq heeft wel vaker de behoefte om een futuristisch perspectief in zijn romans op te nemen. Dat klinkt bekend vanaf Elementaire deeltjes. Voordien schetst Houellebecq, de schrijver niet het personage, een permanente strijd tussen de verlokkingen van het moderne leven en de hang naar de vertrouwdheid van vroeger.

Schilderijen heten Damien Hirst en Jeff Koons verdelen onderling de kunstmarkt of De beursgang van het aandeel Beat Uhse of Bill Gates en Steve Jobs bespreken de toekomst van de informatica met als ondertitel Het Palo Alto gesprek

Jed Martin groeide in eenzaamheid op. Hij is een man met ‘beperkte hygiënische behoeften. Aan zijn moeder die zelfmoord pleegde heeft hij nauwelijks enige herinnering. Met zijn vader, die in zijn werk vluchtte en sleutelklare beach resorts ontwikkelde, heeft hij een moeizame band. Hun relatie concentreerde zich rond een maaltijd op kerstavond. De fotografie ontleende Martin aan zijn grootvader. Als het om dode voorwerpen gaat is de fotografie heel geschikt. Bij het uitbeelden van mensen neemt de kunstenaar zijn toevlucht tot het penseel. Wat begint met het uitbeelden van traditionele beroepen mondt uit in het portretteren van beroemdheden. Daarop volgt succes, niet in de laatste plaats dankzij de tekst voor de catalogus die afkomstig is van Michel Houellebecq. De opbrengst per schilderij bedraagt een half miljoen of meer. Martin en Houellebecq ervaren een zekere verwantschap. Met venijn schetst de auteur de publicitaire streken die hun aandeel leveren in de roem. Er is een gewiekste PR medewerkster die zinnetjes gebruikt als: ‘het is mooi als je op de avond van de vernissage meteen al een potentiële concurrentiesituatie hebt’. Ook eerder komt de valse schijn van het mediageweld aan bod. Als zijn combiketel het begeeft, probeert Martin een installatiebedrijf te contracteren om het euvel te verhelpen. Hij citeert hun slogans vol beloftes maar komen doen ze niet. Uiteindelijk lost een loslopende Kroaat het probleem op. Zonder factuur. Wat deze Houellebecq voor mij beter verteerbaar maakt dan zijn eerdere werk is de zwarte humor. Een kille visie op de maatschappij overheerst. Ook bij de personages. Op diverse plaatsen in het boek kondigt iemand aan, zonder logische aanleiding, zeker te weten dat hij de ander nooit meer zal ontmoeten. Leven in de spotlights is eenzaam, hechten een zonde. Toch bevat het boek daarnaast milde elementen. Hoewel er in de roman een gruwelijke moord plaatsvindt, is de politiefunctionaris die met de opsporing is belast met mededogen getekend. De lezer krijgt vele persoonlijke details, onder meer over zijn onvruchtbaarheid, aangereikt die zorgen voor een sympathiek totaalbeeld. Het doet deugd als de moordenaar met behulp van het toeval kan worden geïdentificeerd.

De auteur zaait verwarring door steeds schrijnende tegenstellingen te poneren. Dat geeft deze roman een spanning die uitnodigt tot doorlezen. Misschien is Houellebecq toch een schrijver van de menselijke maat al zal hij de zwartgalligheid wel nooit helemaal afzweren. Mogelijk beklijft deze roman wel een poosje.

Terug