Leesimpressies
NoViolet Bulawayo: We hebben nieuwe namen nodig
- Nr. 26 - 2017
- Hoe kijkt een vriendengroep van jonge pubers tegen de wereld aan vanuit een krottenwijk in Zimbabwe? Wie die ervaring wil ondergaan kan uitstekend terecht in de debuutroman van NoViolet Bulawayo. Het gaat om drie jongens en drie meisjes met de brutale Bastard als zelf benoemde aanvoerder. De lezer krijgt het verhaal gepresenteerd door de ogen van Darling. De 11-jarige Chipo is stilletjes want zwanger. De krottenwijk heet Paradise maar als je guaves wilt stelen, dan moet je naar de wijk Boedapest waar de rijken wonen. Het groepje kan behoorlijk de eigen gang gaan. De moeders zijn druk met elkaar en de vaders voor zover aanwezig, die van Darling is in Zuid-Afrika, kijken niet op van hun dambord. De auteur heeft de roman niet alleen geschreven vanuit het perspectief van de jongeren maar dat ook in een bijpassend taalgebruik gedaan. Dat leidt in het Nederlands soms tot wat geforceerde oplossingen. De onderlinge sfeer is soms stekelig. Hou je poepmond is een gangbaar verwijt. Darling is niet de enige die ervan droomt haar poepland te verlaten. President Mugabe heeft de eigen bevolking weinig te bieden. Zij heeft het vooruitzicht om naar tante Fostalina in Amerika te gaan, de tweelingzus van haar moeder. Destroyedmichygen heet de magische bestemming.
Het is opmerkelijk dat de globalisering ook is doorgedrongen tot in een krottenwijk van Zimbabwe. Dat blijkt onder meer uit de spelletjes die de kinderen spelen. Of het nu ‘Vind Bin Laden’ is of het ‘Landspel’. Bij het laatste spel kiest elke deelnemer een land en gaat het erom niet uitgetikt te worden. De deelnemers willen graag Amerika, Duitsland of Frankrijk zijn en geen prulland als Soedan of Irak. In Paradise kom je ook gewoon iemand tegen in een T-shirt van Arsenal. Als de tijd rijp geacht wordt voor de bevalling van Chipo zonderen de meisjes van de vriendengroep zich af om behulpzaam op te treden. Forgiveness heeft een roestige klerenhanger meegenomen om met de haak de baby uit de buik van Chipo te verlossen. De anderen passen massage toe. De meisjes hebben de namen aangenomen van de artsen uit de televisieserie ER en spreken elkaar als dokter aan. Op het laatste moment weet een volwassene erger te voorkomen. Overal ter wereld doen kinderen zich graag een maatje groter voor dan de werkelijkheid rechtvaardigt.
De kinderen zijn getuige van wreedheden die de soldaten van het regeringsleger plegen. Amerika wordt steeds meer een lonkend perspectief. Zij maakt de oversteek op weg naar een betere toekomst. De middelbare schooltijd wordt voor Darling een grote cultuurschok. Weliswaar zijn er huizen waarin vijf of acht gezinnen uit Paradise zouden kunnen wonen maar zij merkt ook tot haar ongenoegen dat ze in het nieuwe land een buitenstaander is. Op school wordt Darling gepest.Maar die gekke kinderen pestten me met alles, zelfs met dingen die ik niet kon veranderen, en dat ging maar door, tot ik me uiteindelijk gewoon verkeerd voelde in mijn huid, in mijn lichaam, in mijn kleren, in mijn taal, in mijn hoofd, in alles
Er is veel waar Darling aan moet wennen. De mensen zijn er zelfs anders dik dan in Zimbabwe. Zij verbaast zich erover dat bejaarde ouders naar een tehuis worden verbannen om verzorgd te worden door vreemden. Je moet in Amerika volwassenen bij het spreken in de ogen kijken hoe onbeleefd dat ook is. Glimlachen om niks blijkt een gewoonte van blanke mensen te zijn. En je moet oppassen om kinderen een pak rammel te geven, want dat geldt als mishandeling. Darling heeft er een hekel aan dat ze in Amerika wordt aangesproken als een vertegenwoordiger van Afrika. Ze moet telkens uitleggen dat Afrika een continent is en geen land. Het continent bevat zo’n vijftig landen en in slechts een daarvan is ze ooit geweest. Een vreemde omgeving doet terug verlangen naar thuis. Via telefoon en mail is er contact maar dan blijkt dat de vertrouwdheid met wat eens gewoon was, is verdwenen. Bulawayo maakt helder duidelijk dat de zoektocht naar geluk onvermijdelijk gepaard gaat met ontheemdheid. Ontworteling is blijvend.
Op mijn exemplaar van We hebben nieuwe namen nodig zit een sticker met een lovende kwalificatie van Michiko Kakutani. Juist afgelopen week werd bekend dat zij na veertig jaar stopt met het schrijven over boeken voor The New York Times. Bulawayo heeft met haar eerste roman nog de status weten te bereiken van beoordeeld te zijn door de vermaarde critica. Daar bestaat zelfs een werkwoord voor: Bulawayo is kakutanied. Mijn voorkeuren bleken in het verleden lang niet altijd overeen te komen met die van Kakutani. Deze keer sluit ik me graag bij haar aan. Bulawaya heeft een weliswaar soms wrang maar altijd innemend boek geschreven en dat dringt extra goed door als je tijdens het lezen een glaasje guavesap nuttigt. Bulawayo heeft beslist geen poepboek geschreven.
