Leesimpressies
Phil Jackson: Eleven rings
- Nr. 18 - 2017
- Begin juni is de meest spectaculaire periode in het Amerikaanse sportseizoen. Niet vanwege American Football. Daar is nu een lange wedstrijdloze fase. Medische teams maken overuren met uitdeuken en opspuiten zodat men vanaf september weer met de koppen tegen elkaar kan beuken. Evenmin vanwege honkbal. In de Major League zijn de clubs twee maanden onderweg en hebben een kleine 60 wedstrijden achter de rug. Zij moeten nog ruim honderd keer in actie komen voordat de deelnemers aan de playoffs bekend zijn. Bij ijshockey en basketball is echter de climax van het jaar aangebroken. Wie wint het eerst vier wedstrijden? In het ijshockey gaat de strijd om de Stanley Cup tussen titelverdediger Pittsburgh Penguins en uitdager Nashville Predators. In het basketbal strijden voor de derde keer achtereen dezelfde clubs om de titel. De Cleveland Caveliers met de uitgesproken LeBron James tegen de Golden State Warriors onder aanvoering van de meer ingetogen Stephen Curry. De Caveliers schakelden in de halve finale de Boston Celtics uit. Weer Cleveland. Het is amper een half jaar geleden dat de Cleveland Indians de weg versperden naar de World Series voor de Boston Red Sox. Die wond heelt in mijn familie maar langzaam. Basketbal boeit mij van de twee finales het meest al was het maar omdat je daar de bal goed kunt volgen.
Tot de opmerkelijkste figuren uit de basketbalwereld behoort Phil Jackson. Ooit behaalde hij als speler van de New York Knicks twee titels, symbolisch aangeduid met een ring. Als coach lukte hem dat elf keer. Geen coach in een Amerikaanse sport was zo succesvol als hij. Buiten de sportwereld vestigde hij de aandacht op zich door jaarlijks aan elke speler een speciaal voor hem uitgezocht boek cadeau te doen. Sommige spelers gooiden het geschenk snel in de prullenbak maar andere spelers troffen er een levensles of een paar uur aangenaam vermaak in aan. Jackson maakte door dit te doen duidelijk dat elke speler hem ter harte gaat en dat zijn keuze op maatwerk gebaseerd is. Van Jackson verschenen vele publicaties over de weg naar succes en wat zijn opvattingen zijn over leiderschap. Tijdens mijn beroepsmatige leven heb ik als leidinggevende, omdat je altijd wat kunt leren, uit een mengeling van nieuwsgierigheid en plichtsbesef af en toe managementliteratuur geconsumeerd. Meestal met ergernis als gevolg. Er lijkt geen grens te zijn aan de hoeveelheid open deuren in managementliteratuur. Waarom grijpt Jean-Claude Juncker hier niet in door voor heel Europa een plafond voor open deuren in te stellen bijvoorbeeld drie per pagina? Tot dusver was ik dan ook weggebleven bij het werk van Phil Jackson. De Haagse vestiging van The American Book Center heeft altijd wel een paar titels van of over Jackson in voorraad. Een sportieve geste. Ik besloot er eentje te proberen. In Eleven rings, dat stamt uit 2013, blikt Jackson terug op zijn titels. Hij was in de jaren negentig zes keer succesvol met de Chicago Bulls van Michael Jordan en in de jaren nul vijf keer met de Los Angeles Lakers van Kobe Bryant. Als eendagsvlieg een kampioenschap veroveren is nog wel te doen. Titels verdedigen is lastiger. Winning takes talent, to repeat takes character.
The mistake that championship teams often make is to try to repeat their winning formula. But that rarely works because by the time the next season starts, your opponents have studied all the videos and figured out how to counter every move you made
Phil Jackson is de zoon van twee dominees die wilden dat hij in hun voetsporen zou treden. Op zondag was er dubbel kerkbezoek, ’s ochtends om naar een preek van vader te luisteren en ’s avonds naar een preek van moeder. Dat milieu inclusief een eeuwige voorbeeldfunctie benauwde hem. Levensbeschouwelijk gezien heeft Jackson een te brede belangstelling om zich binnen de paden van alleen het christelijk geloof op te houden. Hij is een omnivoor op dit vlak: Zen, mindfulness, tradities van indianen, tai chi, yoga, sociale psychologie enzovoort. Hij poogt overal zijn voordeel mee te doen. Mediteren met zijn spelers behoort tot de reguliere voorbereiding op een belangrijke wedstrijd. De spirituele hocus pocus neemt niet weg dat Jackson veel te melden heeft over zijn vak.
Relatief weinig gaat het verhaal over tactiek. Zeker, Jackson hamert op het spelen van de triangel: bewegen in driehoekjes zonder bal om iemand in schietpositie te manoeuvreren. Ook wat tactiek betreft heeft hij een eigen invalshoek. In basketball, statisticians count when players make assists, or passes that lead to scores. But I’ve always been more interested on having players focus on the pass that leads to the pass that leads to the score.
De meeste aandacht in het boek gaat uit naar de omgang met zijn spelers en vooral met de vedetten. Hoe kun je hen raken en zorgen dat zij elkaar vertrouwen en de teamprestatie boven het individuele belang stellen. A team always beats a group of individuals.
Boeiend om te lezen zijn de confrontaties met Michael Jordan en Kobe Bryant, met His Royal Airness en de Black Mamba. Jordan komt te voorschijn als een charismatische persoonlijkheid die vlijmscherp zijn woordje kan doen. Met de introverte Bryant heeft Jackson meer moeite om hem naar zijn hand te zetten. Er komt een psychotherapeut aan te pas om de sleutel te vinden. Er rollen drie lessen uit: geef hem ondanks zijn kritische opmerkingen veel positieve feedback, zet hem nooit voor schut in het bijzijn van zijn teamgenoten en geef hem de indruk dat hij zelf bedacht heeft wat je van hem vraagt. Cruciaal voor een coach is om aan te voelen wanneer je ergens bovenop moet zitten en wanneer loslaten verstandiger is. Leadership is an act of controlled improvisation, a Thelonius Monk finger exercise, from one moment to the next.
Bij de Chicago Bulls maakt op een gegeven moment ook de extravagante Dennis Rodman zijn opwachting. Hij verschijnt bijvoorbeeld in een trouwjurk en meldt het voornemen met zichzelf te trouwen. Spelers staan onder grote druk van media en supporters. Op relatief jonge leeftijd hebben zij vele miljoenen ter beschikking. Sommige megasterren, zoals Rodman, hebben een extra last te dragen op het moment dat zij verkering krijgen met Madonna. Geef dat maar eens een plekje. De meeste spelers halen daarna nooit meer hun oude niveau maar dit terzijde. Illustratief voor de enorme belangstelling waaraan sporthelden ten prooi vallen is de uitspraak van een medespeler die ziet hoe een cameraploeg inzoomt op de Nikes van Jordan. “Nu gaan ze ook al zijn schoenen interviewen”, roept hij uit. Het lezen van Phil Jackson is een prima opwarmer voor het volgen van de NBA finale. Mijn sympathie gaat uit naar Golden State. Oakland is een stad die wel een extraatje kan gebruiken.
