Leesimpressies
Ryu Murakami: In de misosoep
- Nr. 19 - 2020
- Van de beroemde Haruki Murakami is bekend dat hij besloot schrijver te worden tijdens het bezoek aan een honkbalwedstrijd. Doorgewinterde fans weten dat het gebeurde bij de seizoensopening van de Yakult Swallows in een thuiswedstrijd tegen de Hiroshima Carp. In de eerste inning na een tweehonkslag was het zover. Direct na afloop kocht Murakami bij een kantoorboekhandel schrijfpapier en een vulpen. Het was menens. Als je besluit schrijver te worden, dient zich de vraag aan wat je zult gaan schrijven. Het zou de nodige tijd vergen voor hij een eigen toon en stijl zou vinden. Haruki Murakami liet zich inspireren door andere schrijvers onder meer door zijn landgenoot, generatiegenoot en naamgenoot Ryu Murakami. Haruki en Ryu Murakami zijn geen familie. Het is een wonderlijke samenloop van omstandigheden. Stel je voor dat Arnon Grunberg zou melden dat hij is gaan schrijven vanwege Moos Grunberg, geen familie overigens. Of even bizar dat A.F.Th. van der Heijden zijn inspiratie haalde bij de ongeveer even oude L.H.B.Th. van der Heijden uit Boxtel. Het is te toevallig om waar te zijn. Tussen Haruki en Ryu Murakami schijnt het echt zo gegaan te zijn. Ryu Murakami is minder bekend maar ook van hem zijn verschillende boeken in het buitenland uitgebracht.
Kenji is 22 jaar. Zijn vader overleed toen hij 14 was. Zijn moeder denkt dat hij studeert maar dat boeit hem niet meer. Hij droomt ervan genoeg geld te sparen om naar Amerika te gaan. Hij verdient de kost door buitenlandse toeristen rond te leiden door het seksdistrict van Tokio. Zijn Engels is bij lange na niet perfect maar het werk verschaft hem oefenstof. Om klanten te werven adverteert hij in een blaadje voor toeristen. Frank, een Amerikaan van midden dertig, belt hem om gebruik te maken van zijn diensten. Tijdens het telefoongesprek leest Kenji in de krant over de moord op een schoolmeisje. Zij deed aan bezoldigde afspraken wat net even anders klinkt dan prostitutie maar wel op hetzelfde neerkomt. Het telefoongesprek zet de toon voor de relatie tussen Frank en Kenji. Frank een importeur van Toyota-radiatoren wil zich de laatste dagen van het kalenderjaar overgeven aan seksuele uitspattingen. Kenji heeft van meet af aan onbestemde gevoelens bij het optreden van Frank. Misschien is hij wel de moordenaar. Ondertussen keuvelen de twee heel wat af over de verschillen tussen Amerika en Japan. Aan generalisaties is geen gebrek.
Nooit hoor je Amerikanen beweren dat ze iets lijdzaam hebben ondergaan, zoals wij Japanners dat vaak doen. Bij elk gesprek met zo’n Amerikaan krijg ik het gevoel dat hij last heeft van een heel andere eenzaamheid dan ik, en ben ik blij dat ik Japanner ben
Voor een tocht door de rosse buurt ben je bij Kenji aan het goede adres. Er valt te kiezen uit peepshows, lingeriepubs, SM-bars, privé-clubs en massagesalons. De twee komen op hun zwerftocht langs de container waarin het vermoorde meisje is aangetroffen. Frank maakt op Kenji een onsympathieke indruk. Bovendien vertelt hij tegenstrijdige versies over zijn voorgeschiedenis. De verdenking tegenover Frank neemt toe. Hij vertelt dat hij in Amerika op jonge leeftijd al twee mensen heeft omgebracht. Kenji twijfelt of hij de afgesproken tijd als gids wel moet vol maken. Misschien heeft Frank het ook wel op hem gemunt. Een dramatisch hoogtepunt van het boek is een gezamenlijk bezoek aan een bar waarbij Frank enkele mensen op gruwelijke manier om het leven brengt. Kenji overweegt aangifte te doen maar kan het niet opbrengen zijn voornemen in daden om te zetten. Hij zit commercieel in een afhankelijke situatie. Frank boezemt hem afkeer in maar fascineert tegelijkertijd. Waarom gaat de politie niet tot arrestatie over. Ryu Murakami schetst een horror beeld van de zelfkant van de Japanse samenleving. Toch is het de vraag of het verhaal een realistisch beeld schetst. Is de fantasie mogelijk met Kenji aan de haal gegaan. Je kunt het verhaal ook beschouwen als een surrealistische droom van een vereenzaamde jongeman die het spoor dreigt kwijt te raken. Heeft Ryu Murakami een Japanse versie willen maken van American Psycho waarmee Bret Easton Ellis enkele jaren voordien beroemd werd. Ook een gids kan de weg kwijtraken.
In een later werk, De karaokeoorlog, neemt Ryu Murakami de lezer opnieuw mee naar de Japanse straatcultuur. Opnieuw vloeit er veel bloed. Je moet over een stevige maag beschikken om te genieten van de romans van Ryu Murakami. Wat niet meehelpt is de onzorgvuldigheid van de vertaler als het om honkbalterminologie gaat. De populariteit van die sport vormt een overeenkomst tussen Amerika en Japan. Je zou mogen verwachten dat een vertaler uit het Japans op dit terrein thuis is en zo niet dat hij bij dergelijke passages iemand raadpleegt die dat wel is.
Blijft over de vraag wat de misosoep met het verhaal van doen heeft. Als Frank en Kenji aan het eind van het boek afscheid nemen van elkaar maakt Frank duidelijk dat hij graag samen met Kenji misosoep gegeten zou hebben. Frank heeft daarmee ooit kennis gemaakt in een sushizaak in Colorado. Vanwege de rare geur, mensenzweet?, heeft hij dat toen laten staan. Nu bij het afscheid ontbreekt de tijd. Ik sluit me daar graag bij aan. Liever geen misosoep.
middelr@xs4all.nl
