Leesimpressies
Simon Kuper: FC Barcelona het imperium
- Nr. 2 - 2022
- Na lezing van Duitse denkers uit de zware categorie als Hannah Arendt en Friedrich Nietzsche kan een mens snakken naar wat low culture maar dan wel graag via een high brow schrijver. Net als veel sportliefhebbers ben ik van mening dat er in deze eeuw nooit een elftal mooier voetbal heeft laten zien dan het Barcelona van Lionel Messi. Die periode is nu voorbij. Het is tijd om de balans op te maken. Simon Kuper heeft die taak op zich genomen. Kuper is een Brits journalist, verbonden aan de Financial Times, die een deel van zijn jeugd in Nederland heeft doorgebracht en daaraan een speciale affiniteit voor de godenzonen van Ajax heeft overgehouden in het bijzonder voor Johan Cruijff. Voetbal is op de Nederlandse televisie na covid het populairste onderwerp om over te kletsmeieren. Vaak gebeurt dit door ex profs. Memorabel was in het afgelopen jaar de analyse van Wesley Sneijder en Dirk Kuyt bij een wedstrijd in de champions league van Ajax. Hun stokpaardje luidt dat een elftal scherp aan een wedstrijd moet beginnen en niet achter de feiten aan mag lopen. De gewone kijker heeft moeite dit soort wijsheden op de juiste merites te beoordelen. Hem valt op dat Wes pafferig is geworden en dat Dirk zijn heil heeft gezocht bij een plastisch chirurg die kennelijk nog niet afgestudeerd was.
Laten we het over FC Barcelona hebben. Toen Cruijff in 1973 als speler de Catalaanse club kwam versterken stond deze volledig in de schaduw van Real Madrid. De Madrilenen hadden op dat moment al een prijzenkast die uitpuilde van de gewonnen Europa Cups 1. FC Barcelona moest op een dergelijke triomf wachten tot 1992, toen aan de hand van Cruijff als trainer. Op Wembley werd Sampdoria verslagen door een vrije trap van Ronald Koeman. Een enthousiaste Cruijff sprong over de omheining om de vreugde te delen met zijn spelers maar zijn been bleef haken. Het verantwoordelijke reclamebord was op het juiste moment ter plaatse omdat het niet bekend was met het Cruijffisme ‘als ze bij mij normaal timen zijn ze te laat’. De autodidacte filosoof uit Betondorp heeft veel betekend voor het zelfbewustzijn van de Catalaanse club. Zijn talent en flair kwamen als geroepen. Stad en regio zouden ook zijn keerzijde leren kennen die van rancuneuze drammer. Daarna zou het imperium onder trainer Pep Guardialo nog meer glans verwerven. Guardiola was een volgeling van Cruijff maar wekte minder weerstand op en werkte met meer gedrevenheid.
Guardiola was nog meer videoanalist dan trainer. Op een gewone werkdag was hij misschien negentig minuten met zijn spelers aan het trainen, en zes uur lang in de krochten van Camp Nou bezig met het bekijken van beelden van tegenstanders
Het totaalvoetbal uit de Nederlandse school waarbij verdedigers aanvallen en aanvallers verdedigen was geperfectioneerd tot tika-taka. Spelers, die permanent in beweging zijn, spelen elkaar met raketsnelheid de bal toe die direct onder controle wordt gebracht of met één keer raken naar een medespeler gaat. Tegenstanders lopen van het kastje naar de muur. Barcelona imponeerde met een middenveld bestaande uit Messi, Xavi en Iniesta. Het drietal was voortgekomen uit de eigen jeugdopleiding en daardoor jarenlang gekneed in de beoogde speelwijze. Later zou de reputatie van de club stoelen op de voorhoede Messi, Neymar, Suarez. Dit driemanschap was samengesteld uit magnifieke ego’s die elkaar overigens het succes, lees het maken van doelpunten, van harte gunde.
De suprematie kon niet blijven duren. Messi, de fenomenale voetballer, zou steeds invloedrijker worden en de club naar de rand van de afgrond voeren. Contractueel was bepaald dat hij gratis kon vertrekken dus was het zaak dat hij via het salaris aan de club bleef vastgeketend. Jaarlijks kwam vader Messi op bezoek bij de Catalaanse notabelen in het bestuur om meer salaris te eisen. Uiteindelijk liep dat op tot ruim boven de honderd miljoen euro per jaar. Tussen de bedrijven door mokte de kleine tovenaar dat zijn vriend Luis Suarez moest vertrekken of dat de naar Parijs uitgeweken Neymar teruggehaald moest worden. Grote delen van een wedstrijd sjokte Messi afwezig over het veld. Messi zei nooit veel maar sprak met zijn voeten of zijn humeurigheid. Het salaris van de sterspeler had een opdrijvende werking op de honorering van de andere spelers. Met behulp van steeds hogere transferbedragen poogde men de ouder wordende selectie weer op peil te brengen. Illustratief is de gang van zaken rond het losweken bij Borussia Dortmund van het talent Dembélé. De Catalaanse delegatie had zich voorgenomen maximaal 96 miljoen dollar te zullen betalen. Tijdens de onder tijdsdruk plaatsvindende onderhandelingen, de Duitsers moesten met een eerdere vlucht terug, ging men akkoord met 193 miljoen dollar. De prestaties op het veld van Dembélé deden meer denken aan een prijspakkertje.
Financieel wanbeheer vertaalde zich in wanprestaties op het veld. Onder meer Paris Saint Germain en Bayern München deelden een vernederend pak slaag uit. Zelfs in eigen huis was FC Barcelona geen gevreesde tegenstander meer.
Ronald Koeman werd aangetrokken om de scherven te lijmen. Messi vertrok en na de nodige teleurstellingen belandde Koeman op straat overigens wel met een royale afvloeiingsregeling. Je doet aan financieel wanbeleid of je doet het niet.
Simon Kuper belicht de verschillende aspecten van de opkomst en neergang bij FC Barcelona tot en met de voedingsgewoonten aan toe. Gedurende een langere periode heeft hij zich in de club verdiept en met veel betrokkenen gesproken. Het ene moment beweert hij in 1992 met zijn studie te zijn begonnen maar even later noemt hij 1998 als startpunt voor het aanleggen van een verzameling. Zo bedient hij zich vaker van frivole slordigheden. Nu eens gebruikt hij als metafoor voor de club een huis dan weer een kathedraal. Op bladzij 25 beweert hij dat Cruijff de aartsvader van het moderne voetbal is maar twee bladzijden later zegt hij dat dat misschien zo is. Storend voor de lezer is dat hij tientallen keren melding maakt dat een gesprekspartner aan hem iets verteld heeft. Insiders beschikken over een arsenaal aan kennis maar hebben uitgerekend op de komst van Kuper gewacht om die informatie wereldkundig te maken. Dat had best iets minder borstklopperig gekund te meer daar veel informatie al eerder in de openbaarheid is gekomen. Het verhaal van Kuper eindigt als Koeman onder vuur ligt maar nog wel in dienst is. De prognose luidt dat FC Barcelona een moeilijke fase tegemoet gaat. Het boek laat nauwelijks ruimte voor een andere conclusie.
middelr@xs4all.nl
