Leesimpressies

  • Tomas Ross: De tweede november

  • Nr. 7 - 2014
  • Ronald Plasterk wist niet wie de telefoongesprekken met Tomas Ross had afgetapt maar hij luisterde naar de inhoud met toenemende ontzetting. Nu begreep hij waarom de lach verdween van het gezicht van Jeanine Hennis toen zij hem deze informatie doorspeelde. Hoe kon het trouwens dat zij altijd meer boven tafel kreeg via haar dienst dan hij via de zijne? Zouden ze hem te grazen nemen vanwege de voorgenomen bezuinigingen? Hij deed toch niks anders dan het regeerakkoord uitvoeren? Van een ding was hij onmiddellijk zeker. Dit zou het grote dilemma vormen van zijn ambtsperiode. Het husselen met provincies en gemeenten zou nog louter afleidingsmanoeuvre zijn. Hij en niemand anders zou moeten vaststellen wat voor vlees hij in de kuip had met Tomas Ross. Was het echt zo dat Ross als enige in Nederland de ware toedracht kende van gebeurtenissen die de openbare orde schokten zoals het Molukse gijzelingsdrama, de vliegtuigramp in de Bijlmer, de moord op Pim Fortuyn en de moord op Theo van Gogh. Of was Ross een ziekelijke fantast, een complotdenker die meer paranoia in huis had dan er in de medische handboeken aan documentatie te vinden is. Men zei wel dat Ross, als een fietser bij hem in de straat een lekke band kreeg, met zekerheid aannam dat dit door de AIVD in scene was gezet.

    Het lot van Ross en van Nederland lag in handen van Ronald Plasterk. Hij wilde er niet met Diederik over spreken. Als Jeroen straks naar Brussel ging wilde hij doorgroeien naar Financiën en dan kon je nu geen zwakte tonen. Ook de Commissie Stiekem was geen optie. Straks moest hij weer door het stof in de Kamer. Hennis was een prima meid maar ja geen bèta. Had ze volgens haar bio-tje geen Schoevers gedaan? Hij deed wat hij vroeger deed voordat hij naar Matthijs, of Twan of Paul en Jeroen of zelfs naar Rutger ging. Hij koos zijn favoriete hoed en speelde op de gitaar enkele nummers van Bob Dylan. Vanaf morgen zou hij op de ministerskamer van het departement elke dag een selfie maken zodat historici later konden analyseren dat de ondragelijke spanning waaronder hij gebukt ging geen spoor had nagelaten op zijn uiterlijk. Morgen wilde hij ook een nieuwe woordvoerder al stond Ronald Plasterk er bottomline helemaal alleen voor. Eerst de feiten over de moord op Van Gogh maar eens op een rijtje zetten. Wat is er volgens Tomas Ross echt gebeurd? En daarna een samenhangend en krachtig pakket maatregelen. Piketpaaltjes zou hij slaan.

    Ross laat zijn roman beginnen anderhalve week voor de moord op Theo van Gogh. De lezer maakt kennis met Hamid Mansur, een jonge joodse Marokkaan, die als informant van de AIVD bezig is een gesprek van de Hofstadgroep af te luisteren. Hij vangt iets op van een mogelijke aanslag op een politicus. Hamid luidt de noodklok. Daarna volgen de gebeurtenissen elkaar in hoog tempo op. Ross houdt vaart in zijn verhaal.
    In korte tijd worden drie veiligheidsagenten vermoord door vertegenwoordigers van… de veiligheidsdienst. Hamid wordt van informant tot verdachte. Hij vindt steun bij een getalenteerde misdaadverslaggeefster van de Telegraaf. Samen proberen zij de waarheid boven tafel te krijgen en de moord op Van Gogh te voorkomen als eenmaal duidelijk is dat de filmer annex opiniemaker een volgend doelwit vormt.
    Ross weet hoe hij een spannend verhaal moet vertellen. Hij heeft bovendien voldoende zelfspot om zijn eigen getroebleerde vriendschap met Van Gogh op de hak te nemen. Hij is het thrillerschrijvertje dat geen twee dialogen kan schrijven die lekker wegbekken. De aanwezigheid van bekende personen en bekende plekken geeft de boeken van Ross een grote mate van herkenbaarheid. In de periode van de roman is de sobere Sybrand van Hulst de baas van de AIVD als die dienst nog in Leidschendam gevestigd is. Het is typisch Ross om nog even een schimpscheut uit te delen naar de Bourgondische voorganger van Sybrand van Hulst. Onder leiding van Arthur Doctors van Leeuwen, schrijver van pornografische verhaaltjes en ondoorgrondelijke poëzie, waren er rijkelijk besprenkelde dinertjes in Des Indes. Ter vermaak worden er zo wat rekeningetjes vereffend.
    Toch wordt wat mij betreft de geloofwaardigheid te sterk op de proef gesteld. Drie moorden in eigen kring bij de veiligheidsdienst is wat veel van het goede. De bewijsvoering dat Herben is omgekocht om voor de aanschaf van de JSF te stemmen wil ook maar niet rond komen. Een afspraak op een New Yorkse hotelkamer gaat niet door. De ongeloofwaardigheid werkt door op detailniveau. Hoe is het mogelijk dat de misdaadverslaggeefster van de Telegraaf voortdurend herkend wordt zonder dat zij regelmatig met haar gezicht op de nationale televisie verschijnt? Jules Paradijs mocht willen dat zijn mensen via een foto bij hun artikelen beroemdheden worden. Er is in de thriller wel erg veel toeval door familie- en vriendschapsbanden. Complotdenkers onderschatten graag de simpelheid en de knulligheid van de werkelijkheid. Mohammed Bouyeri lid van de Hofstadgroep en informant van de AIVD? Nee, voor mij is de opvatting van Ross niet overtuigend. De vraag waar alles omdraait is evenwel: wat gelooft Ome Roon, de beschermheilige van PowNed?

    Terug