Leesimpressies

  • Dinaw Mengestu: Al onze namen

  • Nr. 24 - 2017
  • Op deze site staan meer dan 430 leesimpressies handelend over even zoveel auteurs. Meer dan 200 van deze schrijvers zijn afkomstig uit Europa, meer dan 100 uit de diverse regio’s van het Amerikaanse continent. Afrika komt er qua aandacht het meest bekaaid vanaf. Zelfs binnen Afrika zijn de verhoudingen scheef. Oververtegenwoordigd zijn het mediterrane gebied en Zuid-Afrika. Het hart van Afrika is slechts via een handvol schrijvers aanwezig. Het is gepast om aan die stem meer aandacht te besteden. Afrika is niet meer synoniem met honger en ellende. In sommige landen vinden spectaculaire ontwikkelingen plaats. Die geest moet in de literatuur uit die landen terug te vinden zijn. Literatuur is niet de plek om politieke propaganda te bedrijven. Literatuur heeft vooral oog voor waar het tussen mensen en binnen samenlevingen schuurt. Ik vind het interessant om meer te vernemen over wat Afrikaanse schrijvers bezig houdt. De uit Ethiopie afkomstige en nu in Amerika levende Dinaw Mengestu is de eerste die mijn pad kruist. Hij neemt ons in zijn roman mee naar Oeganda vlak nadat daar de onafhankelijkheid is uitgeroepen. Het is een periode waarin revolutionaire groepen strijden om de macht. Mengestu tekent met hoeveel geweld dat gepaard gaat. Executies zijn geen uitzondering.

    De roman kent twee hoofdrolspelers Isaac en Helen. Om en om krijgen zij een hoofdstuk toebedeeld. Die constructie zet zich in het hele boek voort. Via Isaac krijgt de lezer een beeld van de verwikkelingen in Oeganda. Via Helen, een maatschappelijk werker in de Amerikaanse Midwest, komt de Amerikaanse periode van Isaac aan bod waar hij om veiligheidsredenen naar toe is gevlucht. Isaac is de cliënt van Helen. Snel na hun ambtshalve kennismaking beginnen zij een verhouding. Helen beschrijft de beproevingen die hun relatie ondergaat. De problemen zijn van velerlei aard. Isaac is zwijgzaam over wat hij in zijn vorige leven allemaal heeft meegemaakt. In een stadje in de Midwest wordt er door de omgeving vijandig gereageerd als een gemengd stel zich in het openbaar samen vertoont en bovendien rust er een taboe op een relatie tussen hulpverlener en cliënt. Tegen het eind vertrekken de twee samen naar Chicago in de hoop daar vrijer te kunnen ademhalen. Tenslotte ligt er een doem over de toekomst omdat Isaac slechts een verblijfsvergunning voor een jaar heeft. Hij is student en verblijft in Amerika op basis van een internationaal uitwisselingsprogramma.

    Ik wist dat mijn affaire met Isaac van voorbijgaande aard was. Zijn visum was één jaar geldig, en we bespraken nooit de mogelijkheid dat te verlengen


    Een probleem bij Al onze namen is dat de schrijver voortdurend mystificaties oproept waar de lezer een draai aan mag geven. Gesprekken en gedragingen van personages houden zich zelden aan de regels van de logica. Deze onhelderheid strekt zich ook uit tot de verschillende bijfiguren uit de roman. Een schrijver mag best het nodige aan de verbeelding van de lezer overlaten maar moet hem of haar niet steeds een donker bos insturen. Waarom heeft een internationale student een eigen maatschappelijk werker toegewezen gekregen? Wie betaalt dat? In de hoofdstukken genaamd Helen komt Helen aan het woord. Dat lijkt evident. Echter, in de hoofdstukken genaamd Isaac komt niet Isaac aan het woord. Die hoofdstukken worden verteld door een vriend van Isaac. Deze ik, die in het verhaal vele namen krijgt aangemeten, heeft Isaac leren kennen in een sloppenwijk van Kampala. Daar zijn zij kameraden geworden. Zij verblijven in de buurt van de campus zonder aan de universiteit te studeren. Zij vertoeven er omdat daar het zaad van de revolutie op ontkiemen staat. Isaac staat in een goed blaadje bij een leider van de opstandelingen en zuigt zijn vriend mee in het avontuur. Er worden successen geboekt maar op een gegeven moment keert het tij zich tegen hen. Dan wordt het een kwestie van het vege lijf redden. Isaac doet er alles aan om de veiligheid van zijn vriend te waarborgen. Via Kenia wordt een ontsnapping naar Amerika mogelijk. De juiste papieren kunnen geregeld worden. Hoewel Mengestu ook op dit punt niet volstrekt duidelijk is, lijkt het verdedigbaar dat de Isaac in Amerika, dezelfde is als de ik-verteller in Oeganda. De laatste heeft de naam van zijn vriend aangenomen. Op die manier wordt Isaac dan toch de verteller van de hoofdstukken genaamd Isaac. Personages kunnen met hetzelfde gemak een nieuwe naam aannemen als een nieuw kledingstuk.
    Wat de aantrekkingskracht van de roman ook niet ten goed komt, zijn de stroeve zinnen waarin de geschiedenis is opgetekend. Of dat vooral de vertaler of de auteur valt aan te rekenen is voor mij niet te beoordelen. Mijn hoge verwachtingen zijn bij deze Afrikaanse roman niet uitgekomen. Ook het einde is onbevredigend vaag. Op naar een nieuwe kans.

    Terug