Leesimpressies

  • Dorthe Nors: Spiegel spiegel schouder

  • Nr. 2 - 2019
  • Het leven van Sonja Hansen staat in de parkeerstand. Ze bevindt zich aan de verkeerde kant van de 40 en weet niet hoe het verder moet met haar leven. Ze verdient haar brood met het vertalen van Zweedse krimi’s in het Deens. In die boeken komt heftig geweld tegen vrouwen voor wat ook al niet helpt om perspectief in het leven te ontdekken. De mogelijkheden om de impasse te doorbreken zijn voor Sonja beperkt. Ze heeft niet eens een rijbewijs. Ze volgt rijlessen bij instructrice Jytte die in bootwerkerstaal haar commando’s toeblaft. Sonja kan niet schakelen en mag dus niet aan de versnellingspook zitten. De titel van het boek verwijst naar een aanwijzing om af te rekenen met het gevaar van de dode hoek. Wat schiet je daar mee op als je niet mag schakelen? En niet weet waar je heen wilt. Sonja’s ongemak slaat neer in lichamelijke kwalen: een knoop in de rug of een verkrampte kaak. Bovendien heeft ze last van draaiduizeligheid. Wat er ook nog wel bij kan is dat Sonja’s getrouwde minnaar hun relatie heeft beëindigd. Sonja is voor tobben in de wieg gelegd. Toch heeft Dorthe Nors niet alleen maar een somber boek geschreven. Sonja is, zo heeft zij van haar moeder geleerd, een doorzetter. Sonja komt er wel. Maar waar blijft de vraag.

    Nederland is niet verwend met de ontvangst van eigentijdse Deense schrijfsters. De enige andere van wie mij bekend is dat er periodiek werk in het Nederlands verschijnt is Helle Helle, inderdaad een auteursnaam. Van Dorthe Nors werd eerder in één band een novelle en een verhalenbundel uitgebracht: Minna zoekt een oefenruimte naast Karateslag.
    Wat het werk van Nors verteerbaar houdt is haar laconieke manier van formuleren. Met behulp van een absurdistische twist behoudt het verhaal een zekere luchtigheid. Bij aanvang van een nieuwe rijles denkt Sonja bij zichzelf: “het komende uur is het zaak niemand te doden”.
    Sonja is niet rijk gezegend met contacten. Behalve met de rijschoolleraar is er voor haar lichamelijke kwalen masseuse Ellen, die constateert dat Sonja’s voeten niet willen aarden en dat haar energieveld is verzwakt. Ellen is een zweverig type die Sonja uitnodigt om met haar in groepsverband in de natuur te mediteren. Vanwege haar bemoeizuchtige omgeving houdt Sonja de mensen graag op afstand. Met wie ze geen afstand wil maar juist zoekende is naar een hechtere band is met haar oudere zuster Kate. Als Sonja haar belt, neemt Kate echter nooit op. Sonja schrijft haar zus brieven die ze niet verstuurt. De zussen zijn opgegroeid in het landelijke Jutland. Kate is daar gebleven en trouwde een advocaat. Sonja vertrok naar Kopenhagen.

    Kate is nog altijd simpel en open, zoals ze in haar voortuin aan het rondscharrelen is. Ze is simpel op een neurotische manier, maar hoe dan ook simpel en Sonja zou ook wel simpel willen zijn maar alleen als ze zich dan net als Kate de demonen van het lijf zou kunnen houden


    Sonja heeft in Kopenhagen nooit haar draai kunnen vinden. In gedachten keert ze vaak terug naar haar jeugd. Daadwerkelijk terugkeren is geen optie. Haar ouders worden er ook niet jonger op en een terugkeer zou vooral een nederlaag zijn. Geen hangende pootjes. Doorzetten is de boodschap. Sonja vindt niets knusser dan een kopje koffie tijdens onweer. Sonja gaat lastige confrontaties uit de weg. Tijdens het uitstapje met Ellen haakt Sonja met een smoes voortijdig af. Als ze een andere rijinstructeur wil, vertelt ze dat niet tegen Jytte zelf maar stapt ze achter haar rug om naar de directeur van de rijschool.
    De lezer is een poos getuige van de wijze waarop Sonja haar leven poogt in te vullen. Er zit in de roman weinig ontwikkeling. Misschien gloort er een beetje hoop aan het eind als Sonja in de metro een oudere vrouw ontmoet. De altijd sluimerende faalangst houdt zich koest. Het is een contact zonder dreiging.
    In dezelfde week van Spiegel spiegel schouder las ik Middle England van Jonathan Coe waarin een geweldig portret van het Verenigd Koninkrijk in de jaren rond het referendum getekend wordt aan de hand van overtuigende personages. Die leeservaring maakt duidelijk wat de roman van Dorthe Nors mist. Sonja Hansen blijft steken in navelstaarderij. Haar leven zou aan inhoud winnen als ze wat meer de ogen opende voor de wereld om haar heen. Richting vind je niet door naar binnen te kijken maar in interactie met de buitenwereld. Sonja bezit genoeg intelligentie om met een originele blik de wereld om haar heen tegemoet te treden. Het leven is tekort om in de parkeerstand te blijven hangen. Het positieve van de roman is dat Sonja zich ondanks alle tegenslag niet klein laat krijgen. Wie wil kennis maken met een Deense Brigitte Kaandorp zal voldoende van zijn gading vinden in deze roman.

    Terug