Leesimpressies

  • Kim Ghattas: Op reis met Hillary Clinton

  • Nr. 21 - 2013
  • Joop Zoetemelk werd zes keer tweede in de Tour de France. In het eerste deel van zijn loopbaan stuitte hij op Eddy Merckx, in het tweede deel op Bernard Hinault. Hillary Clinton doet me denken aan Joop Zoetemelk. Dan mag je als minister van Buitenlandse Zaken het machtigste land ter wereld vertegenwoordigen maar hoe kun je ooit een deuk in een pakje boter slaan als je gedoemd bent om jouw tijdspanne te delen met ambtgenoten als Maxime Verhagen en Uri Rosenthal. Ik hoopte dat het boek van Kim Ghattas via een kijkje achter de schermen licht zou werpen op deze kwestie. Sinds 2008 is deze Libanese journalist correspondent voor de BBC in Washington. Beschikt de schrijfster echter over genoeg onpartijdigheid? Zij is door toedoen van haar moeder immers half-Nederlands. Heeft Hillary Clinton een faire kans gekregen overeind te blijven tegenover de Nederlands grootmeesters in het internationale schaakspel om de macht? Na lezing volgt de vaststelling dat Verhagen en Rosenthal samen nul keer voorkomen in het boek. Dat is precies één keer minder dan couturier Oscar de la Renta die een vermelding dankt aan zijn vriendschap met Huma Abedin, de waarnemend stafchef van Hillary Clinton en echtgenote van digitale schuinsmarcheerder Anthony Weiner. Misschien moeten wij in het volgende kabinet de post van Buitenlandse Zaken gunnen aan Victor en Rolf.

    Er zijn mensen die leven vanuit een koffer. Hillary Clinton deed het vier jaar vanuit een vliegtuig. Journalisten als Kim Ghattas vlogen mee. Gezamenlijk hebben ze bijna 500.000 kilometer afgelegd. Van China en Korea naar de Arabische lente en weer terug. Om kunnen gaan met Bibi Nethanyahu die ja knikt maar altijd nee doet. Een high five uitwisselen met de ambtgenoot van Turkije ter gelegenheid van zijn eerste kleinkind en tussendoor via de telefoon over de hele wereld de openhartigheden van WikiLeaks proberen weg te masseren. Ga Sarkozy maar eens uitleggen dat hij een keizer zonder kleren is. Een enkeling toont begrip. De Canadese minister van Buitenlandse Zaken Lawrence Cannon geeft als reactie: ‘maak je niet druk Hillary, je moest eens weten wat wij allemaal over jullie zeggen’. Het diplomatieke leven van een wereldspeler blijkt ongelofelijk hectisch. Dat is zelfs in Nederlandse omstandigheden het geval. Ooit interviewde ik Hans van Mierlo over de betekenis van analytisch vermogen voor een minister. Na een denkpauze geaccommodeerd door een zucht gingen zijn ogen twinkelen en merkte hij op dat het fantastisch zou zijn als je daar tijd voor had. Het is voortdurend op je qui vive zijn. Een diplomatieke blunder is zo gemaakt. Altijd nog even een snelle blik werpen op het draaiboek om te zien hoe de snuiters heten die nu weer onderaan de vliegtuigtrap staan. En belangstelling etaleren voor hun wensen hoewel je die wel kunt uittekenen: meer geld gekoppeld aan minder voorwaarden. De vuurdoop van Clinton is een zevendaags bezoek aan Azië. Bij gebrek aan routine domineert de zenuwachtigheid. Ook het ijs met de journalisten is nog niet gebroken.

    In Azië had ze vijftien toespraken, elf media-interviews, zes openbare bijeenkomsten en rondetafelgesprekken en zeven persconferenties doorstaan en Hillary begon haar toon als minister te vinden


    Kim Ghattas beschrijft alles nauwgezet en maakt haar eigen achtergrond tot deel van haar analyse. Eind 1990 viel er een donkere schaduw over haar jeugd toen Syrische militairen Libanon binnen vielen. Angst was een onderdeel van het dagelijks leven. Ging je de hoek om bij je huis dan was je in een Hezbollah wijk. Bij de familie Ghattas vroegen ze zich met ergernis af waarom Amerika niet ingreep. Hadden de Amerikanen misschien bewust een oogje toegeknepen in ruil voor steun van Syrië bij de eerste Golfoorlog. Ghattas begrijpt het wantrouwen waarop een groot deel van de wereld Clinton onthaalt, zeker in het tijdperk volgend op George Bush. Bij ingrijpen luidt het verwijt inmenging en zonder ingrijpen heet de zonde passiviteit. Geleidelijk krijgt bij Ghattas de bewondering voor Clinton de overhand. Zij realiseert zich dat ook de macht van Amerika uiterst beperkt is. Je kunt landen hooguit ondersteunen in een beweging waarvoor de binnenlandse randvoorwaarden gunstig zijn. Het is vooral management by speech. Een regering heeft opvattingen en noemt dat beleid. Ghattas signaleert dat Clinton haar taak met verve uitvoert. Ze is een taaie dossiervreter, is intelligent en beschikt over uitstekende sociale vaardigheden. Buitenlands beleid is vooral investeren in relaties. Daarnaast is een handelsmerk van Clinton dat zij graag contacten buiten de officiële paden inlast tijdens haar werkbezoeken. Zij wil met de burgers van de landen waar zij te gast is in contact komen. Dat leidt tot ontmoetingen met vertegenwoordigers van onder meer de oppositie, vrouwenorganisaties en studenten. Het is de overtuiging van Clinton dat er zo voor de lange termijn winst valt te behalen. Inderdaad, de vrede in het midden oosten is nog niet uitgebroken. Toch is er wel concrete vooruitgang geboekt. Een mooie episode is het bezoek aan Myanmar en het ontspannen etentje met Aung San Suu Kyu. De marges van de wereldpolitiek zijn smaller en smalst maar ze zijn er wel. Ghattas maakt een oprechte indruk. Het is jammer dat zij geen beschouwing wijdt aan de consequenties van de verwevenheid tussen politiek en journalistiek. Is die in het belang van staatsburger en nieuwsconsument?

    Terug