Leesimpressies
Chad Harbach: The art of fielding
- Nr. 19 - 2011
-
Af en toe krijg ik de vraag voorgelegd wat mij zo fascineert aan honkbal. Het korte antwoord luidt ongeveer als volgt. Honkbal is het leven in pocketformaat maar dan met overzichtelijke statistieken. Het is een teamsport opgebouwd uit getallen die de individuele prestaties markeren. Het is de continue spanning tussen emotie en ratio, de strijd tussen romantiek en statistiek. De film Moneyball, die nu in de Nederlandse bioscoop is te zien, drijft het dilemma op de spits. De film, gebaseerd op het boek van een journalist die doorgaans over de financiële wereld schrijft, behandelt de innovatie van een coach die breekt met de traditionele wetten. Scouts beoordeelden spelers vaak op uitstraling. Een speler met een lelijke vrouw moet je niet kopen, want dat duidt op een gebrek aan zelfvertrouwen. Je moet naar de cijfers kijken. Daarbij is het slaggemiddelde van ondergeschikt belang. Wat telt is het on base percentage. Bij honkbal gaat het om het scoren van runs en dat is slechts mogelijk als een speler op de honken weet te komen. De coach, voortreffelijk gespeeld door Brad Pitt, zweert bij het on base percentage. De manier waarop het honk bereikt wordt,doet er niet toe. Een vrije loop door vier wijd is net zo waardevol als een honkslag. De coach, Billy Beane van de Oakland Athletics, weet een nieuwe school te stichten in een sport die al honderd jaar professionaliteit achter de rug heeft. Toen mij het bericht bereikte dat er een record aan voorschot betaald was voor een roman over honkbal, geschreven door een debutant, was mijn belangstelling direct gewekt. Vergelijkingen met Jonathan Franzen waren niet meer nodig.
De held van The art of fielding is korte stop Henry Skrimshander. Hij blinkt uit in het team van zijn middelbare school. Zijn veldspel is fenomenaal maar aan slag schiet hij als iel mannetje te kort. Zijn grote droom is eeuwig honkbal te spelen. Nooit voelt hij zich zo op zijn gemak als tijdens het spel. De catcher van de universiteitsploeg van Westish College, Mike Schwartz, is overtuigd van zijn kwaliteiten en weet hem over te halen naar Westish te komen. Het zelfvertrouwen groeit dankzij het onverwoestbare geloof van zijn vriend Mike. Door te oefenen in het krachthonk wordt hij sterker en blinkt daardoor ook uit aan slag. De universiteitsploeg van Westish, de Harpooners, spelen onder impuls van Henry een topjaar. Henry spiegelt zich aan de grootste korte stop aller tijden, Aparicio Rodriguez, speler van de Saint Louis Cardinals. Aparicio, overigens een fictief personage, heeft een boek geschreven met aforismen over honkbal. Dat werk met de titel The art of fielding fungeert voor Henry als een bijbel.
To field a ground ball must be considered a generous act and an act of comprehension; one moves not against the ball but with it
Henry staat op het punt het record van Aparicio, meeste aaneengesloten wedstrijden zonder veldfout, te evenaren. Dan vindt er een dramatische gebeurtenis plaats. In plaats van te vertrouwen op zijn automatismen begint Henry tijdens zijn acties na te denken. Wat onbewust perfect loopt, hapert door het bewustzijn. De verlamming slaat toe en zijn zuivere aangooi naar het eerste honk lukt niet meer. Henry raakt zijn plaats in het team kwijt en belandt in een persoonlijke crisis.
Hoewel Harbach met veel gevoel voor detail het honkbalseizoen van de Harpooners volgt, is het boek veel meer dan een sportroman. Je kunt The art of fielding even goed een campusnovel noemen. Er gaat veel aandacht uit naar enkele andere personages. Behalve van Mike is er een fraai portret van Owen, de homoseksuele kamergenoot van Henry. Ook de president van de universiteit speelt een belangrijke rol net als zijn getrouwde dochter Pella. Dat de president op de leeftijd van zestig voor het eerst van zijn leven een homoseksuele verhouding begint en nog wel met de student Owen is voor mij het enige smetje op de geloofwaardigheid van het boek. Verder zou je de roman kunnen typeren binnen het genre van the coming of age roman of als een verhaal over small town America. Jonge mensen experimenteren en zoeken hun weg in het leven. Hoe worden zij wie ze zijn. Henry afkomstig van een slaperig dorp in South Dakota staat voor het eerst op eigen benen en dient zich te bekwamen in het omgaan met tegenslag.
Voor de literatuurliefhebber zijn er de logisch te verklaren verwijzingen naar onder meer Herman Melville, Ralph Waldo Emerson en T.S. Eliot. De president is een kenner van Melville die ooit aan Westish verbonden was en daarvoor geëerd wordt met een standbeeld.
Harbach blinkt uit in bondige typeringen. De snedige dialogen verlevendigen het boek. Ruim vijfhonderd bladzijden weet de schrijver de aandacht vast te houden. De roman schiet van scene naar scene. Het moet niet veel moeite zijn om de roman om te werken naar een scenario. Vervolgens is het een kwestie van de juiste Brad Pitt zien te vinden om Henry te spelen. Matt Damon lijkt me de ideale Mike Schwartz.
