Leesimpressies

  • David Grossman: Een vrouw op de vlucht voor een bericht

  • Nr. 29 - 2010
  • In mijn agenda hou ik serieus rekening met de mogelijkheid om volgend jaar in de maand mei een paar dagen informateur te zijn. Een verrassende keuze, zullen de media schrijven: geen vertrouweling van de majesteit, partijloos en onorthodox. Misschien de goede mix om Nederland uit de politieke impasse te halen. Eerlijk gezegd is mijn eindverslag, passend binnen het ruime mandaat, al klaar. Alexander Rinnooy Kan wordt premier. Hij is uiterst bekwaam en dan krijgt de strijd om de invloedrijkste Nederlander opnieuw spanning. Wijffels wordt onder enige druk minister van Duurzame Financiën. Mijmeren in de klei rond IJzendijke kan wachten. De overige ministeries worden opgeheven. Tegen inlevering van al hun hindermacht krijgen de SG’s een eervolle vertrekbonus. Zij behouden het recht om elk kwartaal tijdens een reünie hun stammenstrijd voort te zetten. Nieuw zijn twee programmaministers. Rutte wordt minister van Aanpakken en Cohen van Cohesie. De noodzakelijke bezuinigingen worden binnen een jaar gerealiseerd. Daarna begint de wederopbouw. Na het constituerend beraad is de eerste beslissing van het kabinet de benoeming van Geert Wilders tot gouverneur van Limburg. De sfeer In den Ouden Vogelstruys op het Vrijthof is uitgelaten. Eindelijk luistert Den Haag. Op zijn tweede en laatste persconferentie licht de informateur toe welke boeken hij de komende weken wil lezen. Het is einde carrière maar Nederland staat op de rails. Een lintje is niet nodig.

    Van de politieke problemen in Nederland naar die van Israël is een grote stap. Ons getob is te herleiden tot een systeemfout. Kiezers stellen een volksvertegenwoordiging samen die de weerspiegeling is van een verdeelde natie maar over de regeringsvorminging hebben we niets te zeggen. In Israël ligt het voortbestaan permanent onder vuur. David Grossman representeert net als collega schrijver Amos Oz de stem van de redelijkheid in Israël. In de politiek lijkt dat geluid verstomd. Het wapengekletter overheerst. Tegen die achtergrond speelt de roman Een vrouw op de vlucht voor een bericht zich af. De vrouw uit de titel is Ora. Zij had zich verheugd op een wandeling door Galilea met haar jongste zoon Ofer die net zijn diensttijd achter de rug heeft. Dan volgt een nieuwe oproep van het leger. Buiten haar medeweten heeft Ofer zich aangemeld als vrijwilliger. Ora brengt hem met behulp van de Arabische taxichauffeur Sami naar zijn mobilisatiepunt. Moeder blijft ontredderd achter.

    Haar man is met haar oudste zoon naar Bolivia vertrokken. Ze is alleen met haar angst.


    Een soldaat staat bij een controlepost om ervoor te zorgen dat een aanslagpleger zich bij hem opblaast en niet bij het publiek in Tel Aviv


    Ora neemt zich voor de geplande wandeling toch te maken. Ze wil niet thuis zijn als de aanzeggers komen om de fatale afloop te melden. Ze wil verstoken blijven van radio, televisie en kranten. Als haar oude vriend Avram toevallig belt, nodigt ze hem uit haar te vergezellen. Samen gaan ze op weg.

    Avram was hecht bevriend met Ora en haar echtgenoot. Dat gaat terug tot de tijd die zij gedrieën als tieners op de isoleerafdeling van een ziekenhuis doorbrachten. Buiten is er het oorlogsgeweld. Tussen hun koortsdromen door hecht het drietal zich aan elkaar. Avram is een kluizenaar en een wrak. Hij verdient de kost als afwasser. Hij is getekend door zijn periode als krijgsgevangene van Egypte. Na de marteling volgde het wantrouwen van de eigen autoriteiten. Ora neemt hem mee om hem over haar zoon Ofer te vertellen. Over hun zoon. Avram blijkt de vader van Ofer te zijn zonder hem ooit gezien te hebben. Aanvankelijk sluit Avram zich voor de verhalen af. Geleidelijk ontdooit hij en stelt zich open voor de geschiedenis van het gezin waar hij op afstand mee verbonden is. De verhalenstroom van Ora is niet te stoppen. Het grootste deel van de bijna 700 bladzijden uit het boek is gewijd aan de voorvallen uit het gezin. Zolang Ofer in de verhalen opduikt, kan hem niks overkomen. Avram en Ora zijn op elkaar aangewezen. Er is de rust en de natuur. Af en toe kruist hun pad dat van andere wandelaars. Daarna gaat de tocht en het verhaal weer door. Met grote precisie schetst Ora de ontwikkeling van haar twee zonen en de onderlinge band tussen de gezinsleden inclusief de stekeligheden te midden van de verbondenheid.. Dat levert een inkijkje op met veel aandacht voor intieme details. Ora en Avram komen nader tot elkaar net als vroeger. Alle personages krijgen hun kwetsbaarheid breed uitgemeten. Moeder probeert ten koste van alles het onheil te bezweren. Het is moeilijk om dit boek te lezen zonder aan de macabere omstandigheden van Grossman zelf te denken. Hij was een eind gevorderd met het schrijven toen zijn zoon Uri sneuvelde net als de andere leden van diens tankbemanning tijdens de Libanonoorlog van 2006. Grossman hield hem tijdens telefoongesprekken op de hoogte van de vorderingen aan de roman. Zoals Ora het noodvlucht probeert te ontvluchten door te wandelen probeerde Grossman dat misschien wel door te schrijven. De realiteit bleek grimmiger.

    Terug