Leesimpressies
Francesco Pecoraro: Het leven in tijden van vrede
- Nr. 26 - 2019
- Ivo Brandani werd achtervolgd door een gevoel van naderend onheil. Dat is de openingszin van de roman. Als we te weten komen welke gedaante het onheil aanneemt, is de lezer bijna vijfhonderd bladzijden verder. We hebben intussen Ivo Brandani nader leren kennen. Hij is een boze briesende man in de geest van Louis Ferdinand Celine. Als het verhaal begint is hij in een taxi op weg naar het vliegveld van Sharm el Sheikh. Hij is bijna zeventig en heeft net de laatste klus van zijn werkzame leven afgerond. Brandani heeft bijgedragen aan een project waarbij het afstervend koraalrif is vervangen door kunstmatig materiaal. Voor de toeristen is dat fijner dan geen koraalrif. Hij is op weg naar huis. Op het vliegveld wordt hij geconfronteerd met het verschijnsel dat het reizen door de lucht zo onaangenaam maakt: delay. Hij benut de aangeboden tijd door op zijn leven terug te blikken. Brandani is geboren in 1945. Zijn hele leven heeft hij doorgebracht in een tijdperk van vrede maar wat een rot vrede. De roman is opgebouwd uit afwisselende hoofdstukken die pendelen tussen de wachttijd op zijn vlucht en herinneringen aan bepalende momenten uit zijn leven. Wat heeft het allemaal voor zin gehad? Laat hij iets achter dat de moeite waard is geweest? In ieder geval geen kinderen. Zijn huwelijk dat op de klippen liep bleef kinderloos.
Er zijn in geval van vertraging twee mogelijkheden. Je wordt niet geïnformeerd of je wordt met vage praatjes aan het lijntje gehouden. De landerigheid slaat letterlijk toe. Je bevindt je in een uniek gezelschap waarvan de samenstelling willekeurig en eenmalig is. Het monsteren van de reisgenoten is een bezigheid waar menigeen in vervalt. Brandani geeft ruim baan aan zijn ergernissen over de andere passagiers. Wat de anderen van jou vinden krijgt minder aandacht. Mij valt altijd op dat medepassagiers liever hun tong afbijten dan dat zij uiting geven aan het enthousiasme over dit buitenkansje. Je kunt de tijd doden door in een kiosk een luchthaventhriller aan te schaffen. Wat je op dergelijke ogenblikken mist, is het aanbod van toepasselijke literaire werken. Zo las ik eens van Alain de Botton tijdens een langer onvrijwillig verblijf op Heathrow Een week op de luchthaven. Ooit zal ik enkele uren op het vliegveld van Pittsburgh doorbrengen om het aldaar spelende Carlota’s minnaar van Antonio Munoz Molina te lezen. Eigenlijk hoort elk vliegveld van enige omvang door een schrijver geadopteerd te worden om de verveling van het wachten dragelijk te maken. Ik zie hier een stimulerende taak voor PEN International.
Het zaad voor de wrok van Brandani is vroeg gezaaid. Hij heeft van jongs af aan een hekel aan zijn gewelddadige vader. Zijn moeder fungeerde als beschermend schild. Met Grote Zus en Kleine Zus heeft hij nooit veel contact gehad. Hoewel Brandani geen enkele schroom kent om over van alles en nog wat een vernietigend oordeel te vellen, is hij soms overdreven prudent in het benoemen van man en paard. Rome, de stad waar hij opgroeide, noemt hij de Stad Gods, zijn universitaire leven voltrok zich in de Studiestad en de vakanties werden doorgebracht in de Zeestad. De roman is voor Brandani zijn uitlaatklep.Brandani zegt al jaren niet meer wat hij denkt, tegen niemand. Dat kan hij niet. Als hij zijn tong rechtstreeks op zijn hersenen zou aansluiten, dan zou hij alleen vloeken en schelden. Op mensen, dieren, dingen, voorwerpen, steden
Tot de boeiendste passages behoren de herinneringen. Ze zijn van voldoende omvang om goed uit de verf te komen. De studietijd is daarvan een exponent. Brandani begon met filosofie te studeren. Dat vak houdt zich bezig met de essentiële vragen van het leven en is daardoor superieur aan alternatieve richtingen met een beperktere reikwijdte. Toch zal hij dat vak de rug toekeren. De filosofie is zeer gepolitiseerd. Onder invloed van de Duitse filosoof en socioloog George Simmel stapt hij over naar de techniek. Brandani wordt ingenieur. Hij verruilt het abstracte denken voor een concrete benadering. Veelvuldig kijkt hij met een ingenieursblik naar de werkelijkheid. Als de Twin Towers sneuvelen is zijn invalshoek niet het mededogen met de slachtoffers maar de vraag waarom de constructie van de gebouwen zo snel bezweek. Op de luchthaven kijkt hij bewonderend naar de uitgekiende vorm van de toestellen. Voor hem is de Spitfire het hoogtepunt van wat de luchtvaart heeft voortgebracht. Over de brug Firth of Forth in Schotland staat wat zijn bewondering geen maat. Er is van dit bouwwerk zelfs een foto in de roman opgenomen hetgeen zeer ongebruikelijk is.
Een ander sterke passage betreft een zeiltocht in de Griekse wateren op uitnodiging van zijn baas en diens vrouwelijke escort. De baas gedraagt zich zeer neerbuigend jegens hem. Het dilemma tussen het slikken van de vernederingen om loopbaantechnische redenen en het gooien van de handdoek in de ring nadert langzaam een climax. De vrouw drijft met haar opdringerige seksuele stappen de zeiltocht naar een hoogtepunt. De driehoeksverhouding is indringend beschreven.
Het is opmerkelijk dat Francesco Pecoraro pas op hoge leeftijd met een eerste roman is gekomen. Het ligt voor de hand dat hoofdpersoon en auteur veel gemeen zullen hebben. Pecoraro zal de behoefte hebben gevoeld om na een lange aanloop de ruimte te nemen voor een openhartige terugblik. Dat leidt er onvermijdelijk toe dat het verhaal soms wat inzakt. Het egocentristische venijn van Brandani geeft zijn omgeving weinig aanleiding om hem wat milder te bejegenen. Dat is aan het eindresultaat af te meten. Het verhaal serveert een koekje van eigen deeg.
