Leesimpressies
Ahmad Al Malik: Met Safaa komt de regen
- Nr. 35 - 2023
- Ahmad Al Malik werd in 1967 geboren in Soedan en studeerde in hoofdstad Khartoem. Soedan is al decennia een bloederig strijdtoneel waarbij de kwaliteit van bestuur gebrekkig is. Het uiten van kritiek ligt voor de hand al kun je dat misschien beter niet hardop doen. Al Malik zag zich in de jaren negentig gedwongen te vluchten en kwam in Nederland terecht. Hij rondde zijn roman af in Harlingen. Machetes en AK47s te gast bij Piet Paulusma. De roman geeft een indringend beeld van het geweld in zijn vaderland. Sommige landen hebben aan één burgeroorlog niet genoeg. Hoofdpersoon is Taher Mohammad Noereddine, die afwisselend wordt aan geduid als president en maarschalk. Hij zal decennia aan de macht blijven en verantwoordelijk zijn voor een eindeloze reeks gewelddadigheden. Het interessants is de periode die laat zien hoe hij aan de macht kwam en de laatste fase als hij terugkeert naar zijn geboortedorp. De jaren tussendoor zijn meer van hetzelfde. Het boek opent met de president als oude man die met een gebrekkige kaart en dito geheugen zijn geboortehuis probeert terug te vinden. Hoewel er geen vooraankondiging heeft plaatsgevonden, heeft het gerucht over zijn komst zich snel verspreid. Er vormt zich een delegatie voor ontvangst. Vragen worden voorbereid bijvoorbeeld of de zonsondergang niet wat later kan plaatsvinden.
De wijze waarop de president aan de macht kwam was bijzonder. Van huis uit was hij bokser met een reputatie als deurenbreker. Het was geen glorieuze Revolutie zoals de officiële propaganda achteraf beweerde. Hij werd die dag als eerste wakker toen de hele natie in collectieve lethargie verkeerde. Hij trok zijn uniform aan en bestormde het hoofdkwartier van de krijgsmacht waar iedereen sliep en de hoofdofficier languit in een plas urine lag. Hij klom in een tank en begaf zich richting radiostudio. Boven de rivier fonkelde een vreemd licht. Geen van de wachters bood ook maar de minste weerstand. Binnen was er een enkele presentator eveneens in diepe slaap. Hij greep de microfoon en meldde de natie: “dit is een militaire opstand”. Het was de daad van een eenling. Enkele officieren met de rang van majoor salueerden naar hem. Vanaf dat moment was hij staatshoofd. Wie de macht heeft verkregen dient die te behouden. Hij benoemt ministers met een grote rol voor de Minister van Financiën die er voor moet zorgen dat de geldstromen uit het buitenland blijven toestromen en de relatie met het IMF constructief is. Deze ministers kunnen elk moment in ongenade vallen. Het paleis drukt zelf bankbiljetten zonder dat de Centrale Bank daar weet van heeft. De machtsgreep viel samen met een periode van grote droogte en hongersnood door het regime afgewimpeld als westerse propaganda. Hij blijft aan de macht via chaos en willekeur en via verdeel en heers. De samenleving is ontwricht. Een staking bij de spoorwegen duurt vijftien jaar.
De ene helft van de vrouwen in dit land is hun echtgenoot verloren, en de andere helft hun kinderen. Het land is veranderd in een massagraf; zij die niet gestorven zijn ten gevolge van de martelingen in uw strafkampen, zijn gedood door kogels, of ze zijn het slachtoffer geworden van de hongersnood
De president blijft een beklagenswaardige figuur. Hij voelt voortdurend de leegte in zijn ziel. Hij rekent af met medestanders en tegenstanders zonder een gehaaide indruk achter te laten. Het is weinig geloofwaardig dat een man die veel weg heeft van een wrak decennia aan de macht kan blijven. Zijn geheugenverlies verergert. Hij benoemt ministers die al lang zijn overleden. De Veiligheidsdienst geeft berichten door over opstandige rebellen die ter geruststelling direct onschadelijk zijn gemaakt. Een enkele keer raakt zijn hart in vuur en vlam door een jonge vrouw. De Safaa uit de titel is daarvan een voorbeeld. Ze verschijnt pas op ongeveer een derde van het boek in beeld. Hij treft haar bij een feest op de universiteit van Khartoem waar zij de openingstoespraak verzorgt. Hij benoemt haar vader tot minister met de portefeuille Sociale Zekerheid en neemt haar in dienst als secretaresse. Op het moment dat zij het paleis binnen kwam, startte het regenseizoen. In Soedan is het weer net zo extreem als de politiek. Nu eens droogte met hongersnood en een oprukkende woestijn dan weer overvloedige regenval en overstromingen. De president doet Safaa verschillende malen een huwelijksaanzoek maar zij weigert zelfs als hij haar een video laat zien waarbij haar gemartelde verloofde haar smeekt op het verzoek in te gaan. Later zal hij als een blok vallen voor een prinses die vervluchtigt als de wind. De liefde zal de leegte niet verdrijven.
Al Malik heeft een even kolderiek als gruwelijk verhaal opgeschreven. Hij heeft een lijst toegevoegd met verklarende woorden en begrippen die maar liefst negen bladzijden omvat. Dat is wel veel couleur locale. De hoofdpersoon is te wreed en te tragisch om enig mededogen mee te voelen. Het blijft ongetwijfeld nog lang onrustig in Soedan, Zuid-Soedan en de regio Darfur..
middelr@xs4all.nl
