Leesimpressies
Andrej Koerkov: De laatste liefde van de president
- Nr. 17 - 2022
- Vanuit Nederlands perspectief is een kwalijk gevolg van de Russische invasie de onstuitbare opmars van de geopolitieke denktankmannetjes. Hemelse gerechtigheid, verlos ons van Han ten Broeke, Jaap de Hoop Scheffer en Rob de Wijk. Bij nacht en ontij staan ze klaar voor een rit naar de studio om uit leggen dat een uitspraak van de Amerikaanse administratie slash de 46e president slash Washington slash Het Witte Huis slash Joe Biden onverantwoord is. Iemand die de bevolking van een buurland uitmoordt een slager noemen is olie op het vuur. De geopolitieke denktankmannetjes zijn vandaag in de stemming om te de-escaleren. Morgen zitten ze weer aan een talkshowtafel om te vertellen over opschalen en rode lijnen, overmorgen over artikel 5 en het belang van strategische corridors. Hadden zij al niet jaren geleden gewaarschuwd dat Poetin een machtspoliticus is? Eenmaal veilig thuis trekt het geopolitieke denktankmannetje warme pantoffels aan en bladert wat in Churchills citatenboek. Geopolitieke denktankmannetjes hebben een onuitputtelijk reservoir paraat van open deuren en oude koeien. Het is een vak dat op ieders lijf geschreven is mits beschikkend over een zelfvoldaan hoofd. Onder dat laatste kopje zitten ze in de kaartenbakken van de omroepredacties.
Gelukkig is er een direct werkend medicijn op de markt verschenen tegen het geopolitieke denktankmannetje. Zet de televisie uit zodra het zelfvoldane hoofd in beeld verschijnt en lees een roman van een Oekraïense schrijver. In mijn geval betreft het Andrej Koerkov die in Nederland bekendheid kreeg met Picknick op het ijs. Dat is een bizar en grotesk verhaal over een mislukte schrijver die voor een krant necrologieën schrijft. Sinds zijn vriendin vertrokken is, woont hij samen met een pinguïn. Hij ontdekt dat de mensen over wie hij een necrologie heeft geschreven kort nadien komen te overlijden. Dat brengt de alarmbellen in beweging.
Hoewel Andrej Koerkov in Petersberg is geboren, bezit hij de Oekraïense nationaliteit. Hij heeft zich vaak kritisch uitgelaten over zijn land en over president Zelensky. Na de inval heeft hij zich volledig achter zijn land en regering opgesteld. Zijn loyaliteit is onvoorwaardelijk zoals hij onlangs in Buitenhof etaleerde. De roman De laatste liefde van de president gaat over iemand die in Oekraïne tot het hoogste ambt is verkozen. De aanpak is opnieuw bizar en grotesk.Ik, die de Oekraïense nationaliteit aanvaard, zweer oprecht mijn vaderland lief te hebben, zijn maatschappelijke en politieke belangen te verdedigen, al mijn krachten in te zetten voor de ontwikkeling en versterking van mijn land, opdat het in de hele wereld aan respect wint en opdat het gezag van Oekraïne voortdurend toeneemt
Het boek bestrijkt drie periodes uit het leven van Sergej Pavlovitsj Boenin. Midden jaren tachtig van de vorige eeuw is de hoofdpersoon een ongepolijst straatschoffie. De andere twee episodes behandelen de tijd dat Boenin een belangrijke functie vervult in het staatsapparaat. In 2004 is hij opgeklommen tot vice-minister van Economische Zaken en in 2015 heeft hij het tot president gebracht. Omdat Koerkov het werk in 2005 publiceerde is het laatste deel te beschouwen als een toekomstroman. Dat blijkt onder meer uit het feit dat de Krim in het verhaal nog niet door de Russen is ingenomen. Van groene mannetjes is geen sprake.
Het boek bevat 216 hoofdstukken waarin telkens een andere episode aan bod komt. Dat leidt er toe dat de lezer voortdurend sprongen in de tijd maakt, wat het leescomfort niet bevordert.
Koerkov geeft het verhaal veel vaart mee. Er is een overdaad aan persoonlijke en zakelijke beslommeringen. Boenin is uit stoer hout gesneden. Het ene moment zwemt hij in een wak tussen de ijsschotsen en het volgende moment staat zijn veeleisende liefdesleven centraal. In 2015 is hij herstellende van een harttransplantatie. De weduwe van de donor heeft contractueel bedongen dat zij permanent in de buurt van het hart mag vertoeven. Deze Maja is aanvankelijk een blok aan zijn been maar geleidelijk raakte hij met haar vertrouwd en ontstaat er een nieuwe liefde. De laatste of misschien toch niet.
Het boeiendst is het boek als het handelt over de wijze waarop Boenin zijn staatszaken behartigt. De hele dag door vallen mensen hem lastig met het bepleiten van hun zaakjes. Vooral zijn directe omgeving is opdringerig zoals zijn kabinetschef en generaal Svetlov als hoofd van de veiligheidsdienst. Boenin probeert het hoofd koel te houden wat niet meevalt met de vrouwen in zijn leven en zijn politieke tegenstanders zoals de oligarch die de elektriciteitsvoorziening van het land in handen heeft en op die manier een machtspositie bekleedt. Dan is er bovendien nog de Russische ambassadeur die ongevraagd met zijn wensenlijstjes op de proppen komt. Boenin drinkt met een ieder op zijn tijd een glas whisky, wodka of cognac en probeert te overleven. Dat blijkt een hele opgave te zijn vooral in een land waar corruptie vaste voet aan de grond heeft. De roman brengt het lidmaatschap van de EU voor Oekraïne niet echt dichterbij. Daar was de oorlog voor nodig.
middelr@xs4all.nl
