Leesimpressies

  • Chris de Stoop: Dit is mijn hof

  • Nr. 38 - 2015
  • Vanwege het uitbaggeren van de Westerschelde, moet de Hedwigepolder onder water gezet worden. Je voelt het direct aan je water, hier is sprake van hogere politiek. Meestal komt er nog een dooddoener achteraan. Het moet van Europa. Je zou een hekel krijgen aan politici en aan Europa. De groenen, de salafisten onder de natuurliefhebbers, zullen niet rusten voordat alle mensen vervangen zijn door ecoducten. Er moet natuur komen ook op plekken waar die al eeuwen ontbrak. De natuur bestaat uit bordjes die benadrukken wat er aan waardevols te zien is. De Belgische schrijver en journalist Chris de Stoop schreef over deze problematiek een boek. De plaats delict is het stroomgebied van de Schelde, de linkeroever waar Waasland en Zeeuws-Vlaanderen elkaar treffen. De Stoop groeide op in dat gebied als boerenzoon in een gezin dat naast zijn ouders bestond uit een broer. Die broer zette het bedrijf voort na het overlijden van pa. Aanvankelijk samen met zijn moeder die nu, tijdens de periode waarin het boek geschreven is, onderdak heeft gevonden in een zorgcentrum te Sint-Niklaas. De Stoop waaierde uit over de wereld en keert dan terug naar zijn geboortegrond. Zijn drie jaar oudere broer is overleden. Hij is eruit gestapt heet het in het sobere jargon van het boerenbestaan.

    Chris de Stoop is landbouwer geworden als bijberoep. De brieven van het ministerie en de bezoeken van de inspecteurs komen nu bij hem uit. Zolang ma leeft, zet hij het bedrijf in een lagere versnelling voort. Hij gaat op bezoek in de omgeving en tekent de ervaringen van de mensen op. Als er iets groeit en bloeit in het gebied zijn het wel de frustraties van de bewoners. De haven van Antwerpen rukt op. Daar moet een prijs voor betaald worden. Hoewel de ontwikkeling die De Stoop schetst wellicht iets onvermijdelijks heeft, valt er veel af te dingen op de manier waarop dat gebeurt. Toezeggingen worden niet nagekomen. De boeren worden als paria behandeld. In het boerenbestaan is zakelijk met privé versmolten. Treft het onheil deze mensen dan is er direct sprake van onheil in het kwadraat. Het aantal zelfdodingen onder boeren ligt in veel landen twee keer zo hoog als onder andere burgers. Valt er nog te genieten van dikbillen die huppelend de stal voor de wei verlaten? Het is eerlijk werk: graanschoven binden, aardappels rapen en bieten wieden. Ambachtelijke voedselvoorziening maakt plaats voor een machinale productie. Akkerbouw en veeteelt wordt onder het mom van natuur ingeruild voor iets kunstmatigs. Leve de ecoducten voor een handjevol rugstreeppadden. Ook de vossen weten de ecoducten te gebruiken om bij hun prooi te komen. De groenen geven er weinig ruchtbaarheid aan dat hun ene troeteldier het andere opeet.

    Met ons domme boerenverstand dachten we altijd dat natuur iets unieks was dat vanzelf groeit en bloeit. Maar nee, dat moest blijkbaar met bulldozers en kranen worden gemaakt. De natuurlijke ontwikkeling van natuur is van geen belang meer


    De menselijke maat waar de auteur voor staat krijgt onder meer gestalte als hij de contacten met zijn moeder beschrijft. Hij neemt haar in een rolstoel mee op uitstapjes naar hun gezamenlijke verleden. Het is een afscheidstournee langs een wereld die op het punt staat te verdwijnen, tevens een deur om de sluis naar herinneringen te openen.
    De gang van zaken die De Stoop met ingetoomde woede beschrijft gaat gepaard met het verdoezelende taalgebruik van de beleidsmakers. Het overschot aan ganzen vraagt om cervicale dislocatie wat wil zeggen de nek omdraaien. Gewijzigde omstandigheden zorgen voor een evolutie van ad-hocnatuurcompensaties naar proactieve natuurkernen. De geschiedenis van de plaats Doel is een toonbeeld van treurigheid die begon met de vestiging van een kerncentrale. Aan de Nederlandse kant van het gebied staat de naam Hedwigepolder, misschien wel de mooiste polder van de regio, model voor wat er aan de hand is. Voor Zeeuwen is na de watersnoodramp van 1953 de gedachte onverdraaglijk om afstand te doen van grond die ooit aan het water is onttrokken. Bovendien behoort de polder tot de vruchtbaarste gronden van Europa. De politieke besluitvorming kenmerkte zich door de bemoeienis van windvanen. Rechte ruggen bogen met speels gemak. En dat allemaal in een provincie die ook al gebukt gaat onder roompotisering. Het recreatiebedrijf bedient zich tegenwoordig graag van een pseudoniem. In de publiciteit opereren zij vaak onder de naam ‘Arrière du peloton’. Het maakt de vloek niet minder.
    Chris de Stoop verdient waardering voor het feit dat hij stem heeft gegeven aan een ontwikkeling die veel mensen in de verdrukking heeft gebracht. Zijn laatste woorden in het boek zijn veelzeggend. “Dat het geschreven staat, dat is wat telt. Dat is alles.” Het is goed dat dit boek er is. De partijdigheid van de auteur is geen zwakte maar een troef.

    Terug