Leesimpressies
Dulce Maria Cardoso: Keerzijde
- Nr. 30 - 2017
- In de afgelopen week is er veel aandacht geweest voor het tragische overlijden van prinses Diana, Lady Di, nu twintig jaar geleden in Parijs. De hysterie rond haar dood voelt nu net zo merkwaardig aan als toen. De roman van Dulce Maria Cardoso speelt zich grotendeels op hetzelfde moment als het noodlottige ongeluk af. Sommige personages zijn aan de buis gekluisterd. Zij willen niets missen van de gebeurtenissen. Het medeleven met de jonge kinderen, het onhandige optreden van de Koninklijke familie, de onstilbare hoger van de paparazzi, de bloemenzee bij het woonpaleis, alles komt weer in herinnering. De overeenkomst tussen roman en werkelijkheid bestaat uit de schurende verhoudingen binnen een familie. Mensen kunnen tegelijk van elkaar houden en de pest hebben aan elkaar. Dulce Maria Cardoso zet alle registers open om de ambigue relaties tussen mensen op de lezer over te brengen. En ook hier vormen de betere kringen het decor. Als in een estafette komen de verschillende hoofdrolspelers aan het woord. Om te beginnen is er de welgestelde Alice. Zij breekt zich het hoofd welke verrassing zij zal bereiden voor haar man Afonso die over een week zestig wordt. Gelukkig bieden de televisiebeelden over Diana uitkomst. Alice realiseert zich dat je een idee krijgt als je dat het minst verwacht.
Van de Portugese Dulce Maria Cardoso is eerder Violeta en de engelen in het Nederlands uitgebracht. Die roman bestaat uit een lange monologue intérieur. Het verhaal handelt over een veel te dikke vrouw, een verkoopster van ontharingsmiddelen. Zij komt liefde tekort en compenseert dat door als het donker is seksuele diensten te verlenen op parkeerplaatsen aan vrachtwagenchauffeurs. Na gedane zaken krijgt zij op de terugweg tijdens noodweer een ernstig ongeluk waarna haar leven zich als een lange beschouwing aan haar voorbij trekt. Als je dat gegeven op je in laat werken, roept dat een grote mate van treurnis op. Cardoso beschikt echter als schrijver over de nodige kwaliteiten zodat zij de lezer toch weet te vangen als de schijn in aan andere richting wijst. De roman Keerzijde stemt evenmin op het eerste gezicht erg vrolijk. Voor Violeta, de hoofdpersoon uit de vorige roman, is een piepkleine figurantenrol weggelegd. Toch zijn het de rake observaties van Cardoso die de moed erin houden. Zij weet met oorspronkelijk formuleringen de aandacht vast te houden en in heel wat hoofdstukken tovert zij een verrassing uit de hoge hoed.
Alicia en Afonso hebben een traditioneel huwelijk. Hij is druk met zijn werk en moet daarvoor vaak naar het buitenland. Zij heeft veel vrije tijd, vooral nu hun weinig succesvolle zoon en dochter ruimschoots op eigen benen staan.Hun huwelijk heeft een aantal regels, maar de belangrijkste van allemaal is toch kunnen zwijgen. Op de tweede plaats staat de regel dat confidenties een huwelijk kapot maken, of anders uitgedrukt, dat geheimen het skelet van een huwelijk vormen
Eerst dacht Alice dat ze rozen zou willen kweken maar de zoetige milde lucht was onuitstaanbaar geworden. Daarna kwamen de tapijten met ingewikkelde dessins en daarvoor was er de origamicursus. De hobby’s hadden geen beklijvend effect en leidden tot niets. Nu is het vraagstuk van het cadeau voor Afonso aan de orde. Als de televisie zich bezig houdt met de biograaf van prinses Diana, dient de oplossing zich aan. Afonso krijgt een biografie. Alice benadert een biograaf die naam heeft gemaakt met levensbeschrijvingen van Portugese koningen en vooral met eentje over een gedeserteerde kolonel. De biograaf weigert aanvankelijk omdat zijn specialisme bestaat uit afgeronde levens. Zij, die nog leven komen niet in aanmerking. Alice trekt hem over de streep met de belofte dat hij zijn volgende droomproject kan verwezenlijken. De biograaf is niet de enige bijfiguur in de roman die de aandacht naar zich weet toe te trekken.
Op het moment dat Alice druk in de weer is met het voorbereiden van haar verrassing, treffen we Afonso aan in een luxe hotelsuite met zijn secretaresse Sofia. Ze liggen naakt op een kingsize bed met lakens van wit satijn. De sfeer tussen de twee is grimmig getuige de volgende dialoog. Afonso doet de aftrap. ‘Waarom ben je eigenlijk altijd zo humeurig? Zo beroerd is je leven toch niet.’ ‘Wat weet jij van mijn leven?’ ‘Niets. Afgezien van de rekeningen die ik betaal, weet ik niets.’
Als Sofia na thuiskomt aan haar vriendje opbiecht waaruit haar werkzaamheden bestaan als zij met haar baas op dienstreis is, neemt het verhaal een grimmige wending. Het vriendje is diep gekwetst en wil wraak. Hij zal het kwaad vernietigen. Is het feest van de zestigste verjaardag niet de ideale gelegenheid voor een afrekening. Ook deze keer kiest Cardoso voor een verrassende draai. Zij is een auteur die haar personages met plezier laat spartelen in kommervolle omstandigheden. Dat maakt het interessant om haar toekomstige publicaties in het oog te houden. Met schone schijn neemt ze geen genoegen. Ze geeft liever een onbarmhartig kijkje achter de schermen.
