De gangbare naam voor het Luizenpaleis is het Zuurtjespaleis. Het complex bevindt zich aan de Klikspaanstraat te Istanbul. Het is gebouwd in opdracht van een Wit-Russische generaal voor zijn veel jongere geesteszieke vrouw. Het echtpaar heeft er zijn intrek genomen in 1966 op nummer 10. Het gebouw is neergezet boven een vroegere begraafplaats. Nadat deze voorgeschiedenis verteld is, concentreert het boek zich op de belevenissen van de bewoners in de eerste jaren van de 21e eeuw.

De hoofdstukken dragen een titel die verwijst naar het huisnummer en bijbehorende bewoner(s). Op nummer 10 woont inmiddels de bejaarde Tante Madame. Er zijn meer bewoners die we leren kennen aan de hand van een bijnaam. Op nummer 9 woont Tijen Spic & Span die zich uitleeft in haar schoonmaakwoede en op nummer 8 de Ultramarijne Minnares. Naarmate het boek vordert neemt de lengte van de hoofdstukken af. Eerst neemt Shafak de nodige tijd om de personages voor te stellen waarna de verwikkelingen van alledag in kortere hoofdstukken het verhaal overnemen. Belangrijk bindmiddel in het boek vormt de kapperssalon van de gebroeders Cemal & Celal. Zij vormen een tweeling met vooral tegengestelde karaktertrekken. De een is opgegroeid in Australië, de ander in Turkije. In de kapsalon worden de nieuwtjes uitgewisseld en schuwen de aanwezigen het geroddel niet. Een ander bindmiddel vormt de conciërgefamilie op nummer 1. De man is een luiwammes maar de vrouw komt bij veel huisgenoten over de vloer om schoon te maken.

Onzin last de leugen en de waarheid zodanig aan elkaar dat ze niet meer van elkaar te onderscheiden zijn

Shafak doet verslag van de bewoners met aanstekelijk vertelplezier. Een groot aantal eigenaardigheden komt aan bod. Het boek kent vele opsommingen. Er is aandacht voor bijzondere voorwerpen. Daarin doet Shafak denken aan landgenoot Orhan Pamuk die zelfs bezig is een museum op te richten waar dierbare voorwerpen onderdak krijgen. Ook bedenkt ze afkortingen, die de omstandigheden waarin de personages verkeren, typeren. In een hoofdstuk gewijd aan de Ultramarijne Minnares, die gebukt gaat onder een gebrek aan aandacht van haar minnaar, de olijfoliehandelaar, komen we de volgende voorbeelden tegen. De olijfoliehandelaar behoort tot de superfamilie van de GMH met als kenmerk DDE. Dat betekent Gedurige Mopperaars over hun Huwelijk en Desondanks Dralen over Echtscheiding. Tien huishoudens zijn amper in staat voldoende bergruimte te bieden voor wat Shafak allemaal kwijt wil. Het boek is rijk gevuld met voorvallen. En als rode draad is er de stank. Het gebouw bevat zo veel vuilnis dat de stank niet te harden is. Allerlei insecten leven zich uit. Er zijn kakkerlakken, vlooien, luizen, muggen, mieren en wat niet allemaal. Het eind van het liedje is dat een professionele ongediertebestrijding nodig is om de leefbaarheid te herstellen.

Er is nog een bijzondere figuur waarvan Shafak zich bedient. Dat is het personage Ik van nummer 7. Ik is pas gescheiden en zoekt zijn toevlucht in de alcohol. Het boek is bijna op de helft als Ik voor het eerst aan het woord komt. De aan Ik opgedragen hoofdstukken zijn in de ik-vorm geschreven. Alle andere hoofdstukken zijn in de derde persoon geschreven. Het lijkt eerst of er sprake is van een alwetende verteller. Bij nader inzien lijkt het steeds Ik door wiens ogen we de gebeurtenissen aangereikt krijgen. Het personage Ik mengt zich nauwelijks met de andere bewoners waardoor hij als personage aan geloofwaardigheid inboet, al ontstaat er een amoureuze band met de Ultramarijne Minnares.

Het boek begint met een beschouwing over waarheid, leugen en onzin. In een slotbeschouwing wordt daarop teruggegrepen. Dan wordt de indruk gewekt dat Ik in de gevangenis verblijft na gearresteerd te zijn vanwege politieke activiteiten. Het verhaal van het Zuurtjespaleis is aan de fantasie van Ik ontsproten met als doel een insectenfobie te overwinnen. Daarmee krijgt het boek een onverwachte en wat mij betreft een onnodige draai. Dat is jammer want Shafak is een getalenteerd schrijver die het waard is te gaan volgen. En dat ze mooi is nemen we natuurlijk voor lief.

Terug