Leesimpressies
Gioconda Belli: Het land van de vrouwen
- Nr. 19 - 2017
- Zelden doen mensen mij spontaan een boek cadeau. Jij koopt toch alles zelf is zo ongeveer de redenering. Gevers eisen rugdekking via de vermelding van auteur en titel op een verlanglijstje. Toch kreeg ik onverwacht een roman van de Nicaraguaanse schrijver Giocondo Belli als geschenk. De gulle gever was opgegroeid in een feministisch milieu maar deed er niet meer zo veel aan. Het vermoeden bestond dat mijn bibliotheek hiaten kent als het gaat om boeken met de heerschappij van vrouwen als thema. Daar zit een grond van waarheid in. Er is nauwelijks iets erger denkbaar dan een regering van louter vrouwen. Misschien dat alleen een regering van louter mannen een dergelijk schrikbeeld kan overtreffen. Mannen hebben de geschiedenis opgezadeld met geweld en onderdrukking. Gioconda Belli verdient een eerlijke kans. Een gegeven paard hoor je niet in de bek te kijken en lezen is natuurlijk altijd toegestaan. Het is denkbaar dat een vrouwenheerschappij interessante vergezichten biedt. Misschien kan informateur Tjeenk Willink er zijn voordeel mee doen. De vier mannelijke lijsttrekkers met wie hij overlegt komen maar niet tot afspraken.
Gioconda Belli schetst de belevenissen van een groep vriendinnen die besluit het heft in eigen hand te nemen. Dat gebeurt in Faguas, een typisch Latijns-Amerikaans land. Aanleiding vormt de overlast die het land getroffen heeft na een vulkaanuitbarsting. De mannen hebben er een potje van gemaakt. De vriendinnen richten een partij op, de Partido de la Izquierda Erotica ofwel Erotisch Links. Het lukt om via verkiezingen de macht te grijpen. Viviana Sanson, de aanvoerster van de vriendinnen, wordt president. Zij geniet een grote populariteit doordat zij als televisiepresentator verschillende misstanden aan de kaak heeft gesteld. Vernieuwing is het toverwoord. De maatschappij gaat schoon gewassen worden. Van bovenaf wordt het geluk-isme afgekondigd. Enkele voor de hand liggende zaken als regelgeving op het gebied van abortus en kinderopvang worden direct aangepakt. De regering neemt een opmerkelijke maatregel. Alle mannen in overheidsdienst krijgen ontslag. Zij mogen zich thuis aan verzorgende taken gaan weiden. Het verzet tegen de regering bloeit op. Niet alleen maken mannen bezwaar dat zij hun baan verliezen maar ook sommige echtgenoten komen in het geweer. Zij vinden het een onaangenaam vooruitzicht hun mannen de hele dag over de vloer te hebben. Het nieuwe beleid is niet altijd even verfijnd. Verkrachters worden in kooien door de wijk gereden waar zij hun misdrijven hebben begaan en krijgen als markering een tatoeage op het voorhoofd. Maatregelen kosten geld. De ironie wil dat de minnaar van Viviana Sanson voor de financiering mag opdraaien. Hij steunt het initiatief van zijn geliefde maar vindt ook dat zij te ver gaat.
Ik ben nog steeds van mening dat je door situaties te creëren die niets met de werkelijkheid te maken, de werkelijkheid niet zult veranderen… Maar jullie mannen hebben de werkelijkheid veranderd door een situatie te creëren die niets met de werkelijkheid te maken heeft… Exact. En dat was een stommiteit. Waarom zou je dezelfde fout maken?
Het startpunt van Erotisch Links is morele verontwaardiging. Wie daadwerkelijk iets wil veranderen zal zich bewust dienen te zijn dat het daar niet bij kan blijven. Het vrouwen regime mist kritische tegenspraak. De vriendinnen, die als een echt old girls network allemaal minister worden, bieden tegen elkaar op in het verzinnen van hervormingen. De vrouwelijke ministers bejubelen elkaars voorstellen. Hoe deze voornemens om te zetten in realiteit is een praktische aangelegenheid die onderbelicht blijft. De ministersploeg in Faguas vaardigt decreten uit gelijk die rare snuiter die in de verenigde Staten voor president speelt. Dat kan toch niet de bedoeling zijn. Gioconda Belli probeert via een kunstgreep van wat zij aankondigt als historisch materiaal, de echtheid van de vrouwenregering te onderstrepen.
De harde rationele wereld van de mannen dient als compensatie gevoed te worden door gevoel. Daarbij is het merkwaardig dat Viviana Sanson zichzelf in het boek op verschillende momenten verwijt dat haar gevoelens met haar op de loop gaan. Is het gevoel nu wel of niet een goede raadgever?
Als Erotisch Links twee jaar aan de macht is, houdt Viviana Sanson een toespraak op het podium voor het paleis. Bij die festiviteit vindt er een aanslag op haar plaats. Ze belandt in coma maar overleeft de aanslag zij het met een kogel die in haar hoofd achterblijft. Een deel van de aandacht in de roman gaat uit naar het opsporen van de dader. Wie is opdrachtgever en wie is uitvoerder? Dat spanningselement doet afbreuk aan het portret dat Belli schetst van hoe het Erotisch Links vergaat in het veranderen van de machocultuur in de samenleving. Er wordt beweerd dat de vrouwenheerschappij succes oogst maar het verhaal levert weinig bewijsstukken. Er zit wel erg veel naïviteit in het opereren van de nieuwe machthebbers. De overtuigingskracht van het verhaal laat te wensen over. Zou Tjeenk Willink mij advies vragen, waar overigens geen aanwijzingen voor zijn, dan lijkt het me dat Nederland nog niet toe is aan het eerste kabinet Van Saarloos.
