Leesimpressies

  • Hanya Yanagihara: Een klein leven

  • Nr. 27 - 2016
  • Het valt vaak moeilijk te begrijpen voor een buitenstaander dat mensen hun lichaam willens en wetens grote schade toebrengen. Er zijn handelingen waarvan de nadelen zich pas op lange termijn openbaren. Vrijwel iedereen bezondigt zich hieraan. Roken, iets te veel drinken, te weinig bewegen, te veel eten enzovoort. Het ongezonde effect op termijn weegt niet op tegen de korte termijn voldoening. Dat is van een andere orde dan gedrag waarbij de keerzijde meteen in werking treedt. Zelfverminking of een ernstige eetstoornis vormen afschrikwekkende voorbeelden. Hou eens op met die malligheid ben je geneigd te suggereren. Dat helpt vrijwel nooit. De drang tot zelfdestructie overwint het gezond verstand. In het ene geval is er op korte termijn plezier met verwaarlozing van de schaduwzijden op termijn. In het andere geval is de ellende onmiddellijk aanwezig en rest de vraag wat de beoogde opbrengst van het ongewenste gedrag eigenlijk is. Kan iemand het leven alleen dragelijk houden door zich te pijnigen? En waarom is dat zo? Wat kan de omgeving doen om zo’n fataal proces te stoppen? En kunnen deskundigen dat of staan die ook met lege handen. Hanya Yanagihara heeft een roman van 750 bladzijden geschreven met een hoofdpersoon die zichzelf onbedwingbaar schade toebrengt. Hij snijdt zich met scheermesjes, jaar in jaar uit. Voor een eetstoornis ruimt het boek overigens eveneens een plek in.

    De op Hawaii geboren Yanagihara geeft haar sombere visie in het boek pas geleidelijk prijs. De roman opent verwachtingsvol. De lezer maakt kennis met een getalenteerd stel vrienden dat klaar is om de wereld te veroveren. De setting is New York. Er is Willem, afkomstig uit een boerenmilieu uit Wyoming die droomt van een loopbaan als acteur. Ondertussen kelnert hij in afwachting van de komende doorbraak. Willem zal een internationale filmster worden. Er is de ambitieuze JB met een achtergrond uit Haïti. Hij is kunstenaar die in het begin van het verhaal zijn schilderkunst heeft ingeruild voor assemblages van kroeshaar. JB zal blijven experimenteren onder meer met de liefde en met drugs. Er is Malcolm die nog bij zijn welgestelde ouders thuis woont en studeert voor architect. En tenslotte is er Jude, die twee jaar jonger is dan de anderen. Jude is een buitenbeentje. Hij worstelt met lichamelijke ongemakken. Hij heeft hevige pijnen te verduren aan zijn benen en rug. Van zijn achtergrond is weinig bekend. De vrienden voelen wel aan dat hij verschrikkelijke dingen heeft meegemaakt. Jude kan of wil daar niet over praten. Hij geniet van de vriendschap en wil geen medelijden. Met stukken en beetjes komt zijn geschiedenis tot leven. Jude heeft geen ouders en is te vondeling gelegd op een vuilniszak. Zijn jeugd is een keten van misbruik binnen en buiten instituties. De vrienden ontfermen zich over Jude en proberen hem af te houden van zijn zelf opgelegde verminkingen. Waarom doet hij dat telkens weer?

    Soms omdat ik me rot voel of me schaam en er behoefte aan heb om wat ik voel een fysieke vorm te geven. En soms omdat ik te veel dingen voel en er behoefte aan heb helemaal niets te voelen; dit helpt die dingen uit te vlakken. Soms omdat ik me gelukkig voel en mezelf eraan moet herinneren dat dat niet goed is


    Vanaf het begin van de roman gaat het Jude voor de wind. Naast de loyaliteit van de vrienden is er een arts die 7 dagen per week en 24 uur per dag klaar staat om hem te behandelen. Met een vroegere docent is zo’n nauwe vriendschap ontstaan dat deze samen met zijn vrouw Jude adopteert. Op latere leeftijd krijgt hij opeens ouders. Als jurist is Jude eerst werkzaam bij het Openbaar Ministerie en wordt hij later partner bij een gerenommeerd advocatenkantoor. Zakelijk en privé is Jude succesvol. Gelukkig is hij echter niet. De demonen uit zijn verleden blijven hem bestoken. Jude gebruikt de metafoor van hyena’s die voortdurend op hem loeren. Het is een uitzichtloos perspectief om iemand te zien afglijden bij wie, na een huiveringwekkende jeugd, in het volwassen leven alles meezit. Het is echter nooit genoeg om de pijn uit te wissen. Schuld en schaamte blijven eeuwige metgezellen. Een trauma is voor altijd. Yanagihara onthult in afzonderlijke fragmenten welke beproevingen Jude heeft moeten doorstaan. Het is vergelijkbaar met een excursie naar de hel. Ben je helemaal aan het eind van de hel dan blijkt er nog een verbindingsdeur te zijn naar een gebied waar het pas echt verschrikkelijk is. Het contrast tussen de belevenissen als jongeling en volwassene is levensgroot. Misschien wel te extreem. Het axioma van gelijkheid is onontkoombaar. “Wie ik was zal altijd blijven wie ik ben, besefte hij.”
    Dat het boek de lezer bij de lurven grijpt komt onder meer door de details waarmee de gebeurtenissen en personages geschetst worden. Yanagihara weet een sfeer te tekenen. Personages blijven niet aan de oppervlakte. Rond bladzijde 100 geeft Jude bijles aan een eenzelvig jongetje in wie hij veel van zichzelf herkent. Rond bladzij 700 denkt hij opeens terug aan dat jongetje en vermeldt dat hij opmerkelijk genoeg hedgefondsmanager is geworden, toch in de voetsporen van zijn vader.
    De boodschap van Yanagihara laat weinig te raden over hoe het verhaal zal aflopen. De auteur neemt nog veel bladzijden de tijd om de eindstreep te bereiken. Dat was niet nodig geweest. De roman blijft je achtervolgen. Als een hongerige hyena.
    .

    Terug