Leesimpressies

  • Haruki Murakami: Norwegian wood

  • Nr. 10 - 2007
  • Het eerste boek dat ik van Haruki Murakami las heette Ten zuiden van de grens. Ergens in hoofdstuk twee of drie besloot ik dat van deze schrijver alles gelezen diende te worden. Hier was iemand aan het woord met een volstrekt eigen geluid. Enige tijd later wist ik dat Norwegian wood tot de beste boeken aller tijden behoorde. Zwakke schakel in de bewijsvoering was dat ik dit werk niet gelezen had. Wel had ik menigmaal gedubd wat te doen. Zou ik het in de Engelse vertaling lezen, Japans gaan leren of wachten op een Nederlandse versie? De tijd wees optie drie als de winnaar aan. Toen onlangs de Nederlandse vertaling in de boekwinkel verscheen, kon het lezen beginnen.

    Murakami heeft een even indringende als losse schrijfstijl en dat in combinatie met een uiterst oorspronkelijke verbeeldingskracht. Werkelijkheid en fantasie lopen onnavolgbaar dooreen. Als een personage van Murakami koffie zet en een toast klaar maakt, heb ik als lezer de neiging dat ook te doen. Zo’n bijzondere schrijver is Murakami. Uiteindelijk doe ik het niet, want zo’n bijzondere schrijver is Murakami nu ook weer niet. Zijn kracht is dat hij de lezer voortdurend op het verkeerde been weet te zetten.

    Murakami is een groot muziekliefhebber van verschillende genres onder meer klassiek, jazz en pop. Hij ontleent er regelmatig een boektitel aan. Norwegian wood begint op het vliegveld in Hamburg. Na de landing klinkt deze song van de Beatles in het vliegtuig en de 37-jarige Watanabe wordt overvallen door herinneringen. De rest van het verhaal gaat over die herinneringen waarvoor we 20 jaar terug in de tijd gaan. De actualiteit in Hamburg blijft definitief achter. Watanabe, een naam die Murakami vaker gebruikt, neemt ons mee naar een aantal ingrijpende gebeurtenissen uit zijn jeugd. Hij vertelt van de hechte band met zijn vriend Kizuki en diens geliefde, Naoko. Op een dag, het lijkt uit de lucht te komen vallen, pleegt Kizuki zelfmoord. Vlak daarvoor hadden Watanabe en hij nog gebiljart en was er niets aan de hand. In het boek komen meer personages voor die op jonge leeftijd tot zelfdoding zijn overgegaan. Deze tragische gebeurtenissen zullen er toe hebben bijgedragen dat Norwegian wood in Japan een cultstatus heeft verworven. Het heeft er zelfs toe geleid dat de publiciteitsschuwe Murakami voor langere tijd zijn eigen land is ontvlucht. De roman behandelt de route naar volwassenheid en laat zien dat een ongeschonden aankomst geen vanzelfsprekendheid is. Naoko en Watanabe proberen steun te vinden bij elkaar. Dat lukt bij vlagen. Personages bij Murakami hebben vaak grote moeite om verbinding te leggen met zichzelf, met de ander en met het leven. De schrijver heeft het vaak over contact leggen met de buitenwereld. Iets lijkt dat te verhinderen. Soms wordt dat iets aangeduid als koude lucht en dan weer als glas of een vlies. Een angstwekkend voorbeeld van die afstand is te vinden in Spoetnikliefde. Daar brengt een personage onvrijwillig een nacht door bovenin een reuzenrad. Vanaf die plek kan zij een blik werpen in haar eigen appartement en ziet vervolgens hoe zijzelf daar sex heeft met een man die haar eerder stalkte. In Hardboiled wonderland en het einde van de wereld bestaat de roman in feite uit twee verhalen die alternerend per hoofdstuk steeds meer in elkaars vaarwater belanden. In de wereld van Murakami is de werkelijkheid van een extra dimensie voorzien zonder zweverig te worden. Het is de combinatie van glashelder taalgebruik met een raadselachtige betekenis die het werk bijzonder maakt. Elk moment kan die extra dimensie weer opduiken. Ondertussen doen personages alledaagse dingen. Ze lezen een bepaald boek, luisteren naar een bepaalde CD en eten of drinken iets dat ook nooit ongespecificeerd blijft. Het bijzondere neemt regelmatig de vorm aan van een diepe put waarin figuren bij Murakami verblijven.

    Terug naar Watanabe en Naoko. Met haar gezondheid gaat het slecht wat leidt tot opname in een kliniek. Watanabe schrijft haar en gaat soms op bezoek. In de kliniek heeft Naoko vriendschap gesloten met een oudere vrouw, die gitaar speelt. Telkens als Naoko om haar lievelingsnummer Norwegian wood vraagt, doet zij 100 yen in een spaarpot zodat ze zichzelf verplicht alleen heel bewust dit nummer op te roepen. Watanabe vervolgt zijn studentenleven zo goed en zo kwaad als dat gaat. Hij kiest voor de eenzaamheid maar sluit wel vriendschap met studiegenote Midoro. Hij wordt heen en weer geslingerd tussen zijn liefde voor Naoko en Midoro. Het inzicht dat geleidelijk ontstaat, is dat de dood niet het tegendeel van het leven is maar het leven voortdurend omgeeft. Geen enkele waarheid kan het verdriet om het verlies van een dierbare helen. Je kunt leren van het verdriet maar dat zal geen enkel nut hebben bij een eventueel volgend verdriet. Aan het eind van het boek denkt Watanabe te weten hoe hij verder wil. We zijn getuige geweest van een reis langs de afgrond. Of Norwegian wood een hoge positie zal innemen op mijn lijst met favoriete leesindrukken is nog niet zeker. Van het werk gaat zeker een bedwelmende kracht uit. Om nog maar te zwijgen van de prachtige zinnen die voorkomen in de lange gesprekken tussen de hoofdrolspelers. Zo zegt iemand “Idealen heb je niet nodig in het leven, alleen een criterium om te handelen.” Mijn criterium is hoe lang dit boek in het hoofd blijft rondspoken.

    Terug

Lijstjes

Deze auteur komt voor in de lijstjes: