Leesimpressies

  • James Baldwin: Giovanni s room

  • Nr. 21 - 2023
  • Natuurlijk heb je in Philadelphia een rijk gesorteerde vestiging van Barnes & Noble. De opmerkelijkste boekwinkel van de stad is echter Giovanni’s room, gelegen op het snijpunt van twee lommerrijke lanen in het oude deel van de stad. De regenboogvlag wappert de bezoeker tegemoet. Het is de oudste gay boekwinkel van de Verenigde Staten. Het schijnt dat je er gewoon naar binnen mag zonder het boek dat als naamgever fungeert gelezen te hebben al voelt dat wel ongemakkelijk. Een goede reden om dit hiaat weg te werken. Jaarlijks bezoek ik een ander deel van de USA maar aan die gewoonte kwam door een samenloop van een foute president en een verkeerd virus een einde in 2016. Fijn dat het nu weer mocht van mezelf. Mijn verblijf kwam op het moment dat de Phillies hun serie verloren van de Red Sox en de 76-ers in de play-offs werden uitgeschakeld door de Celtics. Boston kastijdt Philadelphia. En dat allemaal in een stad die in het afgelopen seizoen zowel de World Series als de Super Bowl verloor. Rampspoed komt nooit alleen. Je stelt je in op een plezierig uitstapje maar raakt opgeslokt door pastoraal werk. James Baldwin zorgt voor afleiding, een schrijver in wiens werk veel turbulentie is te vinden.

    In het chronologische oeuvre van Baldwin, 1924-1987, neemt Giovanni’s room de positie in van roman nummer twee. Het begon met Go tell it on the mountain waarin een jonge man voorbestemd is zijn vader op te volgen als voorganger in de kerk. Wat volgt is een worsteling met de familierelatie en met het geloof. De hoofdfiguren in zijn boeken worstelen met zichzelf waarbij etniciteit, geaardheid en religie de onderwerpen vormen. Die worsteling kan ontaarden in een explosie. Die heftigheid is terug te vinden in Giovanni’s room.
    David is een jonge man die de benauwenis van zijn Amerikaanse leven ontvlucht. Zijn moeder is overleden toen hij vijf was waarna hij een thuis deelde met zijn vader en diens zuster. David vertrekt naar Frankrijk. Hij ontmoet daar landgenote Hella. De twee beginnen een relatie en hebben trouwplannen. Hella heeft behoefte aan bezinning op haar toekomst. Ze gaat naar Spanje. David belandt te Parijs in een homoseksueel milieu. Onder de vleugels van twee oudere homoseksuele zakenmannen leert hij Giovanni kennen, die als barkeeper werkzaam is. Er is direct aantrekkingskracht tussen de twee. Ze consumeren veel alcohol en geven zich over aan het nachtleven. David heeft een eerdere ervaring achter de rug met Joey in Brooklyn. In Parijs gebeurt het onvermijdelijke.

    He pulled me against him, putting himself into my arms as though he were giving me himself to carry, and slowly pulled me down with him to that bed. With everything in me screaming No! yet the sum of me sighed Yes


    Vanwege geldgebrek trekt David bij Giovanni in. De woonruimte betreft slechts een enkele kamer met de kenmerken van een puinhoop. De vloer bestaat uit wijnvlekken. Giovanni draagt een verleden met zich mee. In Italië kreeg hij met zijn vrouw een dood geboren baby. Parijs vormt een nieuwe start maar voelt niet als thuis. De paniek slaat toe als Giovanni door zijn baas Guillaume ontslagen wordt. David en Giovanni hebben financiële zorgen. David schrijft bedelbrieven naar zijn vader die zo nu en dan bijspringt. De twee geven zich over aan elkaar.
    Dan komt het bericht over de terugkeer van Hella uit Spanje. Ze heeft een besluit genomen en wil verder met David. Hij houdt zijn leven met Giovanni voor haar achter. De trouwplannen worden serieuzer. David raakt verstrikt tussen twee vuren. Giovanni maakt hem het verwijt van ontrouw. Dan komt het bericht dat Guillaume gewurgd is in het appartement boven de zaak. Giovanni is de belangrijkste verdachte maar voortvluchtig. Na enkele dagen volgt de arrestatie en een veroordeling tot de doodstraf. Davids gedachten blijven om Giovanni draaien. Hella bemerkt dat Giovanni meer was dan zo maar een vriend. Zij wil op die manier niet verder. David voert als verweer dat hij tegenover haar niet oneerlijk is geweest maar hooguit tegenover zichzelf.
    Aan het eind van het verhaal staan alle betrokkenen met lege handen. Baldwin maakt van zijn roman een uitgebreid gewetensonderzoek. De schrijver heeft zich een leven lang ingezet voor de positie van Afro-Amerikanen en homoseksuelen. Hij heeft vele essays aan deze kwesties gewijd. Huidskleur speelt in deze roman geen rol. Het lijkt erop dat de schrijver in dit werk uit 1956 biseksualiteit als alibi gebruikt om een homoseksuele relatie voor het voetlicht te brengen. De lezer krijgt de verwarring waaraan David ten prooi is onverbiddelijk mee. Zijn taalgebruik is zorgvuldig al doet het soms geforceerd aan dat de personages hun teksten larderen met Franse uitdrukkingen. Baldwin bracht de laatste jaren van zijn leven in Frankrijk door. Desalniettemin heeft hij net als generatiegenoten als Martin Luther King, Sidney Poitier, Jackie Robinson en iemand als de onlangs overleden Harry Belafonte een prominente rol gespeeld in de emancipatie van de zwarte bevolking. Zo kan een roman uitgroeien tot boekwinkel.
    middelr@xs4all.nl

    Terug