Leesimpressies
Jean Stein: West of Eden
- Nr. 25 - 2016
- Afgelopen week was ik voor het eerst van mijn leven in Hollywood. Het was niet vanwege een casting maar gewoon uit nieuwsgierigheid. Er zijn immers weinig karakterrollen voor rijpere mannen. Het was typisch zo’n moment dat je ervaart hoe het is om een klein land te representeren. Een kopje koffie met George Clooney, een date met Scarlett Johansson, het bleek agendatechnisch niet haalbaar. Dat je in Den Haag wel eens in hetzelfde café vertoeft als Paul Verhoeven, opent kennelijk te weinig deuren. Wat wel kan is lezen over de illustere filmgeschiedenis. Dat begon met Als sterren naar de hemel gaan van Rinus Ferdinandusse die de lezer meeneemt in de filmloopbaan van overleden sterren en zijn verhaal rijkelijk opluistert met seksuele roddels. Het eindigde met West of Eden van Jean Stein, een boek dat 180 graden de andere kant uit wijst dan John Steinbeck en James Dean eerder deden. Het gaat om een blik in de persoonlijke geschiedenis van enkele families die in LA de toon aangaven. Een schoenendoos popcorn en je bent een avondje zoet. Over dit boek las ik een enthousiaste reactie van Jeroen Krabbé in HP/De Tijd. Wie vermoedt dat het boek vooral een hoofdrol voor Krabbé inruimt, heeft niets te vrezen. Hij speelt niet mee. Zet je mobiele telefoon uit. Geen reclame, geen trailer, we starten met de hoofdfilm.
Auteur Jean Stein beoefent het genre van de oral history. Via interviews brengt zij haar hoofdrolspelers tot leven. De interviews zijn letterlijk weergegeven. Door de compositie van Stein ontstaat het verhaal. Het is een methode die zij eerder toepaste, vaak in samenwerking met George Plimpton, van wie op deze site een biografie is te vinden dat via het hetzelfde procedé tot stand kwam, George, being George. De lezer kan zich uit de diversiteit aan subjectieve indrukken een eigen beeld vormen. Aan het eind van het boek is een korte schets opgenomen over de ruim honderd personen die gedurende het boek aan het woord komen. Daaronder bevinden zich vele bekende namen uit de filmindustrie naast personen die in Nederland nagenoeg onbekend zijn. Een enkele keer drukt Stein citaten uit andere publicaties af en soms put zij uit ter beschikking gestelde brieven. Zij doet er alles aan om de werkelijkheid dicht op de huid te zitten. Het is haar manier om de droomfabriek te lijf te gaan. Hollywood is een domein voor glamour en roem. Tegelijkertijd worden er achter de schermen zakelijke gevechten gestreden waarbij er veel op het spel staat. Fortuinen worden verzameld en verloren. Grote ego’s proberen elkaar de loef af te steken. In de directe nabijheid vliegen de spaanders in het rond. Kinderen plegen zelfmoord. Er is de vlucht in alcohol en drugs. Echtgenotes storten zich in spiritualiteit en liever nog in de armen van psychiaters. Onze helden blijken veelal gestoorde levens te leiden. Hun geldingsdrang is weinig benijdenswaard. Jack Warner junior doet hierover vele rake uitspraken.
Power corrupts, absolute power corrupts absolutely. I always think of my father when I hear that. He was the man who fights to get up the trail to the mountaintop and when he gets there rolls rocks down the trail to keep other people from joining him
Los Angeles is wereldwijd synoniem met de filmindustrie. Toch vormde film niet de oorsprong van de bloeiperiode. De stad kon zich ontwikkelen met de komst van drinkwater en vooral door de in de grond aanwezige olie. In de eerste decennia van de twintigste eeuw ontwikkelde de stad zich van 100.000 inwoners tot boven een miljoen. In de twintiger jaren was het marktaandeel in olie van LA mondiaal gezien 20%. Het zorgde voor de bloeiperiode voor de familie Doheny, de eerste familie die Stein portretteert. Doheny was eens de rijkste man van Amerika maar zijn imperium ging ten onder door te weinig kiesheid in zijn stijl van opereren. Machinaties als omkoping luiden de val in. Daarna komen de families aan bod, wier roem gebaseerd is op de cinema. De macht lag bij de producers, niet bij de regisseurs. De eerste lichting tycoons bestond uit Oost-Europa afkomstige joden. Bekende namen zijn Goldwyn, Mayer, Warner en Zanuck. Bij General Motors of Wall Street zaten ze niet op hen te wachten, dus begonnen zij hun eigen business. Hun opdracht was vooral het maken van geld, niet van kunst. En dat konden ze. De laatste familie die aan bod komt is de familie Stein. Hier verandert Jean Stein van interviewer en redacteur in hoofdrolspeler. Haar familie had een machtig impresariaat dat een spilpositie innam bij allerlei boekingen. Het opende de weg voor Jean naar interessante contacten.
Hoewel het boek een wat stuitende overdosis aan extravagantie bevat zijn er smakelijke anekdotes en pikante terzijdes te lezen. Van de klasrijke Lauren Bacall wordt opgemerkt dat ‘she had the mouth like a truck driver’. Nieuw voor mij was ook dat de grootvader van activiste Naomi Klein tot taak had de ‘continuity’ van Donald Duck te bewaken. Hij moest erop toe zien dat de stripfiguur door de jaren heen niet veranderde.
Een aardige zijlijn in het boek vormen de huizen waar de bevoorrechte families woonden. Wonen kun je in Beverly Hills, Malibu of Santa Monica. Het was een zichtbare manier om tegen elkaar te pochen. De Dohenys woonden in hun voorspoedige periode op Greystone. Raymond Chandler relativeerde de opzichtigheid van dit optrekje: “The house itself was not so much. It was smaller than Buckingham Palace, rather gray for California, and probably had fewer windows than the Chrysler Building.”
Roem is een artikel dat makkelijk afbladdert, West of Eden is zeer geschikt om vrede te hebben met onze eigen gewoonheid.
