Leesimpressies

  • Julio Cortazar & Carol Dunlop: De autonauten van de kosmosnelweg

  • Nr. 8 - 2014
  • Een schrijver moet van goeden huize komen om over een saai onderwerp een boeiend boek te schrijven. Ivan Gontsjarov schreef een schitterend boek waarbij Oblomov tientallen bladzijden nodig heeft om zijn bed uit te komen. Nog saaier dan opstaan is een parkeerplaats langs de snelweg. Je kunt er even de benen strekken en plassen. Voor verder vertier moet je elders zijn. Julio Cortazar bezocht met zijn vrouw Carol Dunlop alle parkeerplaatsen tussen Parijs en Marseille. Het is hen gelukt om daarover een onderhoudend boek te schrijven. Zij maken duidelijk dat een parkeerplaats meer is dan een plaats om langs te racen om zo snel mogelijk van A naar B te komen. Lange tijd is het boek van Cortazar en zijn vrouw niet verkrijgbaar geweest. Charlotte Mutsaers heeft in een lezing haar enthousiasme voor dit werk uitgedragen en zo de aanzet gegeven tot een hernieuwde publicatie. Dertig jaar na dato heeft het boek zijn kracht behouden. Net als de parkeerplaatsen.

    De charme van De autonauten van de kosmosnelweg zit vooral in het plezier dat de hoofdrolspelers uitstralen. Zij genieten van hun expeditie en van elkaar. Hun fantasie overwoekert de banaliteit van het onderwerp. Zij beschouwen het rode volkswagenbusje, hun steun en toeverlaat, als een volwaardig lid van het gezelschap. De naam van het voertuig is Fafner bijgenaamd de Draak. Fafner krijgt menselijke eigenschappen toegedicht. Regelmatig maken zij opmerkingen over zijn gemoedstoestand. Zelfs de uitklapbare stoelen waarin zij naast Fafner verpozing zoeken zijn meer dan gebruiksvoorwerpen. Zij worden aangeduid als de Gebloemde Griezels. Het boek is verlevendigd met vele foto’s van onderweg zodat de lezer zelf kan vaststellen dat die aanduiding in de roos is. Er bevinden zich tussen Parijs en Marseille circa zeventig parkeerplaatsen. Het oorspronkelijke plan voorziet erin om per dag één parkeerplaats aan te doen. Dan zou de reis meer dan twee maanden vergen. Die tijd is niet beschikbaar. Het definitieve programma gaat uit van twee parkeerplaatsen per dag.

    Parkeerplaatsen zijn niets anders dan leegte met een decor. Je moet ze weten te vullen. En ondanks de geografische of fysische verschillen zijn ze altijd hetzelfde


    De reis is grondig voorbereid. Vanuit de veronderstelde regel dat een automobilist niet meer dan twee dagen achtereen op de snelweg mag doorbrengen wordt aan de beheerder van het wegennet per brief om ontheffing gevraagd. Er komt geen antwoord. Bij de tolpoortjes geven zij om complicaties te vermijden aan dat zij hun kaartje zijn kwijtgeraakt. Ze betalen het volle pond maar kruipen door het oog van de naald. Cortazar en Dunlop maken hun expeditie graag groter dan deze is. Op diverse plekken in het boek verwijzen zij naar Columbus en andere ontdekkingsreizigers. De titel flirt met de avonturen uit de ruimtevaart. Uit angst voor scheurbuik zijn er hulptroepen gearrangeerd. Een paar keer komen vrienden op een parkeerplaats gepland op bezoek om vers voedsel af te leveren. Het is een tijd zonder mobieltjes en de reizigers zijn een maand lang verstoken van telefoon en post. Het is van meet af aan de bedoeling geweest om de reis in een boek vast te leggen. Op heel wat foto’s zien we de reizigers afgebeeld achter de schrijfmachine om de indrukken vast te leggen. Alsof zij de parkeerplaats aan een wetenschappelijke studie onderwerpen.
    De expeditie is niet van gevaar ontbloot. Insecten hebben het op de reizigers gemunt. Vooral de mieren zijn geduchte tegenstanders. Cortazar en Dunlop zijn alert op onheil. Enkele dagen achter elkaar bezoeken als wegwerkers verklede personen precies dezelfde parkeerplaatsen als zij. Wat willen deze mensen en wat is de achtergrond van deze samenzwering? Het blijken echte wegwerkers te zijn die de drempels van de toiletten verwijderen om de toegankelijkheid voor rolstoelgebruikers te verzekeren.
    Van elke parkeerplaats wordt een korte karakteristiek gegeven meestal aangevuld met een tekening. Het tijdstip van aankomst en vertrek staat genoteerd plus de maaltijd die er genuttigd is. Dat laatste relativeert de ontberingen. Van het eten en de drank zou menig voedselbanker het water uit de mond lopen.
    Hoewel de vriendenkring pessimistisch was of het tweetal de expeditie met succes zou bekronen, gebeurt dit zonder dralen. Daarmee is ook het nevendoel gehaald. De reizigers hadden met de arrogantie Parijzenaars eigen gerede twijfel of Marseille wel echt bestond. Zij moeten toegeven dat dit het geval is en de aanwezigheid van de snelweg een realistische grondslag kent. Cortazar en Dunlop doen verslag met de uitgelatenheid van een schoolreisje. Dat maakt het wrang dat Dunlop enkele maanden later overleed aan de ziekte die ze toen al bij zich droeg. Twee jaar nadien stierf Cortazar. Hun vrolijke boek heeft geen vervolg kunnen krijgen. Zou een volgend schrijversechtpaar hier geen inspiratie uit kunnen putten? Waarom bezoeken Leon de Winter en Jessica Durlacher niet eens alle stationsrestauraties aan de Transsiberie spoorlijn? We zien een boek voor ons met levendige polemieken over Israel. .

    Terug