Leesimpressies
Katie Kitamura: Intimacies
- Nr. 40 - 2022
- Voor een Afrikaanse dictator met bloed aan zijn handen is een bezoek aan het Internationale Strafhof een beroepsrisico. De beklaagde zal weinig oog hebben voor de wijze waarop het gebouw, op de plek waar voordien een kazerne stond, is ingebed in het duinlandschap. Het gebouw verrijst indrukwekkend achter een beveiligingswal die kwade bedoelingen ontmoedigt. Het receptiegebouw is gescheiden van de ruimtes waar de inhoudelijke activiteiten plaatsvinden. Alweer ingegeven door veiligheidsoverwegingen. In zittingszalen zijn de getuigen die gehoord worden onzichtbaar voor mensen op de publieke tribune. Angst voor represaille is hier de insteek. Eenmalig bracht ik het gerechtsgebouw een bezoek met andere buurtbewoners als geste van de afdeling communicatie. Diezelfde afdeling was Katie Kitamura behulpzaam toen zij een roman schreef met een tolk van het Strafhof, niet te verwarren met de functie van vertaler die ook op de payroll voorkomt, in de hoofdrol. Kitamura heeft haar huiswerk met zorg verricht. Het is altijd confronterend om de blik van een buitenstaander te ervaren op een stad die voor jou vertrouwd is. Dat ze een tram laat stoppen voor de ingang van het Strafhof zullen we maar door de vingers zien. Soms gaat de tolk met een bus naar haar werk, een realistische oprisping.
Katie Kitamura heeft haar vrouwelijke hoofdpersoon naamloos gelaten. Over haar verleden komen we niet veel te weten. De spaarzame gegevens die de lezer meekrijgt tonen een sterke overeenkomst tussen auteur en hoofdpersoon. De vrouw heeft New York achter zich gelaten waar haar vader na een lang ziekbed is gestorven. Haar moeder heeft plotseling de wijk naar Singapore genomen. De vrouw is aan een nieuwe stap toe. Bij het Strafhof heeft ze een jaarcontract gekregen. Ze voelt zich verloren in Den Haag, een gevaarlijke en regenachtige stad. In de roman wisselen persoonlijke en zakelijke belevenissen elkaar af. In haar persoonlijke leven is er de vriendschap met Jana, ook een buitenlandse met Servische en Ethiopische wortels, die haar in contact brengt met anderen. En er is Adriaan sinds kort haar geliefde. Hij vertelt haar terloops dat hij getrouwd is en kinderen heeft.
De zaken die het Strafhof behandelt zijn emotioneel belastend. Het gaat om genocide, misdaad tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden. De vrouw raakt betrokken bij een zaak tegen een Afrikaanse president met ernstige delicten op zijn kerfstok. De man raakt door zijn tolk gefascineerd. Hij vraagt expliciet naar haar inzet als functionaris in zijn strafzaak. Gedurende de aanklacht blijft hij zich zelfbewust presenteren. De vrouw heeft een Aziatisch en dus niet Westers uiterlijk. Dat spreekt hem aan hoewel ze natuurlijk onderdeel blijft van dat verderfelijke instituut. Vanuit Afrika is er de kritiek op het Strafhof dat het nogal eenzijdig het vizier richt op dat continent. De president richt zijn blik op de cabine van waaruit zij tolkt. Voor het Strafhof delen de fans van de president folders uit, op de publieke tribune uiten zij hun sympathie. De vrouw neemt geen stelling. Zij is zo gefocust op de juridisch correcte weergave van wat zij te horen krijgt dat het grote verhaal haar ontgaat. De zaak tegen de Afrikaanse president beleeft een voortijdig einde.There had been weaknesses to the case from the start, problems in proving chain of command. From a moral perspective, the man was guilty; from a legal perspective, the man was likely innocent
Katie Kitamura gebruikte in haar vorige roman, A separation, een literaire vertaler als hoofdpersoon, in Intimacies een tolk. In een interview liet ze weten dat haar volgende hoofdpersoon een acteur zal zijn. Steeds gaat het om mensen voor wie woorden het gereedschap vormen maar wel op een afgeleide wijze. Zij gaan aan de slag met de woorden van anderen. Kitamura heeft het liever niet over het eigene van iemand. Haar personages staan in de coulissen van wat anderen inbrengen. Verloren, eenzaam en met een gemis aan intimiteit. Kitamura en haar hoofdpersoon hebben een jeugd vol omzwervingen achter zich. Nooit hechten maar altijd aankomen en vertrekken. De vrouw uit Intimacies is terughoudend om dicht bij anderen te komen. Wel is zij ruim bedeeld met introspectie. Bij al haar ontmoetingen dwalen haar gedachten af naar voorvallen met anderen dan met wie ze nu een gesprek voert.
Als Adriaan een week naar Lissabon gaat om de scheiding van zijn vrouw rond te maken, nodigt hij haar uit zo lang in zijn huis te verblijven. Na een maand is hij nog steeds niet terug. Ook lukt het nauwelijks met hem informatie uit te wisselen. In een wanhopige bui keert ze terug naar haar eigen huis en constateert dat op geen enkele manier waarneembaar is dat zij een periode in het huis van Adriaan vertoefde. De vrouw lijkt spoorloos in haar eigen leven. Het zijn vooral ongewenste intimiteiten die de boventoon voeren. Behalve de gruweldaden bij het Strafhof vindt er voor de deur bij Jana als de vrouw daar te gast is voor een etentje, een mishandeling plaats met een ziekenhuisopname als gevolg. De gedachten van de vrouw blijven cirkelen om dit incident. Ze komt deels door toeval deels door eigen inspanning met het slachtoffer in contact. Hij zegt niet meer te weten waarom hij op dat moment op de plaats delict was. De vrouw twijfelt aan zijn verhaal, naar later zal blijken terecht.
De roman omspant ongeveer een jaar. Het jaarcontract loopt ten einde. Adriaan maakt zijn opwachting en wil met haar verder. Zij staat zowel voor een zakelijk als persoonlijk dilemma. Zal zij wortel schieten of houdt zij een verbinding uit de weg?
Kitamura heeft een elegante stijl van schrijven getooid met een grote opmerkingsgave. Toch bevat de roman wat al te veel toevalligheden en is de afstandelijkheid van de vrouw niet altijd even goed invoelbaar.
middelr@xs4all.nl
