Leesimpressies
Maria Duenas: Het geluid van de nacht
- Nr. 33 - 2016
- In de openingsscene van deze debuutroman staat hoofdpersoon Sira Quiroga verlangend voor een etalageruit met de blik gericht op een Hispano-Olivetti schrijfmachine. Dit apparaat moet haar levenslot definitief een andere wending geven. Zij wil haar schrijfvaardigheid ontwikkelen. Het lijkt voor de lezer een symbolisch eerbetoon aan de kracht van literatuur. Het komt tot de aanschaf van de Hispano-Olivetti. De verwachting komt uit. Nooit zal iets meer hetzelfde zijn. De verandering komt tot stand niet door de impact van de machine maar doordat Sira Quiroga halsoverkop verliefd wordt op de verkoper. Zij laat voor hem haar verloofde in de steek en vertrekt met de nieuwe geliefde hopend op een betere toekomst uit haar vaderland aan de vooravond van de burgeroorlog en vindt een nieuw bestaan in het Spaanse protectoraat aan de overkant van de zee in Marokko. Het geluk is van korte duur. De nieuwe geliefde berooft haar van haar recent verworven bezittingen en laat Sira met lege handen achter. Zonder opleiding, zonder contacten en met een lege portemonnee. De rest van de bijna 600 bladzijden gebruikt Duenas om te laten zien dat Sira haar tegenslag te boven zal komen. Het wereldvreemde meisje wordt geleidelijk een vrouw van de wereld.
Een aantrekkelijk uitgewerkt onderwerp in de roman van Maria Duenas is de wisselwerking die zij aanbrengt in de geschiedenis van haar hoofdpersoon met de grote politieke ontwikkeling in de samenleving van dat moment. Gebeurtenissen op micro en macroniveau beïnvloeden elkaar. Dat een Spaanse auteur de burgeroorlog in eigen land tot thema kiest is weinig verwonderlijk. Dat lijkt soms verplichte kost. De burgeroorlog vormt een onuitputtelijke bron van inspiratie voor de literatuur en dat beperkt zich niet tot Spaanse schrijvers, denk aan Hemingway en Orwell. Duenas laat de geschiedenis van de burgeroorlog moeiteloos overgaan in die van de Tweede Wereldoorlog. Het regiem van Franco heeft sterke sympathie voor de asmogendheden. Meevechten aan de kant van Duitsland is een optie die voor de hand ligt. Tegelijkertijd proberen de Britten de politieke voorkeur van Spanje in hun richting bij te stellen. In dat schimmige machtsspel zal Sira Quiroga als een klein radertje betrokken raken.
Sira begint haar leven in een Madrileense volksbuurt als dochter van een alleenstaande moeder die als naaister de kost verdient. Sira begint haar loopbaan als jongste bediende bij het atelier waar haar moeder werkzaam is. De beroepskeuze valt goed uit. Sira zal haar eigen atelier opzetten, eerst in Tetouan en later in Madrid. Haar talent als naaister zal haar in contact brengen met vrouwen uit de hoogste kringen. Die contacten zijn niet alleen commercieel interessant maar vormen ook een ingang tot informatie zodat een beeld ontstaat waar de echtgenoten van de clientèle zich mee bezig houden. Er ontstaat inzicht uit welke hoek de politieke wind waait. Zo komt Sira via haar werk terecht in kringen waarin kopstukken van de nazi’s zich bewegen. Via een dierbare vriendin laat zij zich overhalen om actief informatie te verzamelen en door te spelen naar de Britse veiligheidsdienst. Sira wordt behalve succesvol naaister ook spion. Dat levert extra inkomsten op om de schulden die zij in haar berooide positie met zich meetorst achter zich te laten. Haar amateurisme in het spionnenvak evolueert tot professionaliteit. Zij weet zich in benarde omstandigheden steeds beter te redden.Voor het eerst in lange tijd, misschien wel voor het eerst in mijn leven, was ik trots op mezelf. Trots op mijn capaciteiten en mijn taaiheid, trots omdat ik de verwachtingen die over mijn persoontje bestonden ruimschoots had overtroffen. Trots op de vrouw die ik was geworden
De roman speelt zich af in Tetouan, Tanger, Madrid en Lissabon. Details typeren de sfeertekening. Trefzeker tekent Duenas het decor terwijl de vaart van de verhaal intact blijft. Er komen vele markante figuranten in de geschiedenis voor. Velen maken op verschillende momenten hun opwachting. Daar laat Duenas soms wel een grote inbreng aan het toeval over. Fictieve personages mengen zich met historische figuren. Vriendin Rosalinda Fox, die Sira op het spoor van het inlichtingenwerk zet, heeft echt bestaan net als haar minnaar Juan Luis Beigbeder, de hoge commissaris van het Spaanse protectoraat. In dat stukje buitenlands Spaans grondgebied werkt de burgeroorlog onverminderd door. Het is bij uitstek een plek waar rekruten voor de strijd geronseld kunnen worden en wapens van hand tot hand gaan.
Dat het verhaal een roman betreft benadrukt de auteur in de epiloog. Van sommige personages schetst Duenas via verschillende opties hoe hun leven na de laatste bladzij verder gegaan zou kunnen zijn. De lezer mag kiezen welke voorstelling het best met de eigen verwachtingen overeen komt. Duenas maakt in haar eerste roman overtuigend waar dat zij veel vakmanschap in huis heeft. Gelukkig zijn er inmiddels nog twee romans van haar in het Nederlands beschikbaar. Voor wie de smaak te pakken heeft.
