Leesimpressies

  • Merijn de Boer: De Saamhorigheidsgroep

  • Nr. 5 - 2022
  • Nooit eerder las ik een roman met zulke nauwkeurige beschrijvingen van het natuurgebied in Kennemerland. Merijn de Boer onderscheidt zich via geografische precisie. Dat is allemaal te danken aan de Saamhorigheidsgroep. Het gaat om elf leden allemaal woonachtig in Haarlem en omgeving. Periodiek vergadert het gezelschap onder aanvoering van Bronno, een gemeenteambtenaar. Het hoofddoel van de groep is steun aan projecten in de derde wereld. De leden zetten zich in voor een betere wereld. Dat gaat gepaard met uitgesproken opvattingen over goed en kwaad. Wie vreest met verzuurde drammers van doen te hebben, komt bedrogen uit. Gezelligheid is een nevenactiviteit van de groep bijvoorbeeld in de vorm van een gezamenlijke wandeling in de duinen. De bijeenkomsten beginnen met een knuffelronde. Dan zit de stemming er meteen goed in. De beschreven activiteiten concentreren zich op het begin van de jaren tachtig. Auteur Merijn de Boer is dan een baby. Het verhaal put inspiratie uit de generatie van zijn ouders. Topdiplomaat Bernhard Wekman wordt lid van de Saamhorigheidsgroep na het bijwonen van een kennismakingsbijeenkomst op aanraden van zijn beste jeugdvriend. Hij blijft lid hoewel de idealistische motieven bij hem op een laag pitje staan. Bernhard heeft andere bedoelingen.

    Bernhard voelt zich aangetrokken tot Liza, een verloskundige met een uiterlijk vol sproeten. Het begint met een fascinatie voor haar stem. Al snel zal de bekoring voor Liza zich ontwikkelen tot een kolossale verliefdheid. Er is wel een probleem. Liza is getrouwd met de portretschilder Tristan eveneens lid van de Saamhorigheidsgroep. Liza gedraagt zich aanvankelijk gereserveerd jegens Bernhard. Tristan en zij hebben een kinderwens die niet in vervulling kan gaan. Misschien kan Bernhard hierin een rol vervullen. Als je uitzoomt op de leden van de Saamhorigheidsgroep dan springen gelijksoortige patronen in het oog. Zeker er wordt wel eens in een klankschaal geroerd of brandnetelthee geschonken. De vertelstem van De Boer is droog en trefzeker. Hij zoomt in op de individuele leden van de groep die uiteindelijk allemaal hun eigen verhaal blijken te hebben. De schrijver weet de aandacht vast te houden en de neiging om door te lezen is groot.

    Ze hadden blinde mijnwerkers in Wallonië ondersteund, gehandicapte prostituees in Honduras, lesbische radiopioniers in Tanzania, analfabete Afghanen, moeders zonder mannen in Zaïre. Ze hadden zelfs ooit een gezinstherapeut naar de sloppenwijken van El Salvador gestuurd


    Ondanks de aandacht voor de diverse leden van de groep is Bernhard Wekman onmiskenbaar de hoofdpersoon van de roman. Hij is van nature een afstandelijk man van goede komaf met weinig passies, hooguit voor de opera. In het begin van het verhaal is het 2018. Bernhard is Nederlands ambassadeur bij de Verenigde Naties. Hij staat aan de vooravond van zijn pensioen en overweegt na lange tijd terug te keren naar Nederland met zijn Japanse echtgenote. Het is tijd om de balans op te maken. Bronno komt bij hem op bezoek met een missie. Ze gaan uit eten waarbij Bronno zich beweegt op sandalen en in een korte broek. Bronno wil als afgezant van de nog steeds bestaande Saamhorigheidsgroep dat Bernhard namens Nederland Tibet zal erkennen. Iemand die zelf zijn hele leven bij de overheid heeft gewerkt zou toch moeten weten dat een ambassadeur dat niet in zijn eentje kan beslissen zonder mandaat van zijn politieke opdrachtgever. Voor Bernhard is de komst van Bronno een aanleiding om herinneringen aan vroeger op te halen. Liza was de enige grote liefde van zijn leven. Voor haar bleef hij lid van de groep ook al was dat gezelschap voor hem te links en te braaf. Tijdens zijn deelname aan de bijeenkomsten parkeert hij zijn auto uit het zicht van de anderen. Een auto is taboe. Hij is vooral diplomaat geworden om tegen betaling te kunnen borrelen.
    Het lezen over de Saamhorigheidsgroep nodigt uit om zelf stelling te nemen. Mijn eigen gevoel ligt dicht bij dat van Bernhard. Tegenwoordig wordt het type mensen dat hier beschreven wordt vaak badinerend aangeduid als Gutmensch. Het zijn vooral de haatpredikers met een account bij de sociale media die graag de spot met hen drijven. Ze vinden hen betweterig die vooral goed doen om het eigen schuldgevoel te sussen. Dat geluid is dan afkomstig van mensen die zich graag laten voorstaan op een volslagen gebrek aan empathie. Onder de groeiende aanhang van extreem rechts wemelt het van de vrijheidsfundamentalisten die bekommernis met anderen als een doodzonde beschouwen. Het eigen ik als richtsnoer volstaat. Tribunalen zullen de Gutmensch tot de orde roepen. In een dergelijk gepolariseerd krachtenveld zet ik graag de nuance overboord. Mijn sympathie ligt bij de Saamhorigheidsgroep.
    Merijn de Boer heeft met overtuiging een wereld beschreven die hij niet uit de eerste hand kent. Wel is hij vertrouwd met de diplomatieke wereld vanwege de baan van zijn vrouw. Zelf is hij huisvader en echtgenoot van. Daarover brengt hij in dezelfde toon als in deze roman verslag uit als columnist in de weekendeditie van Trouw, voor belangstellenden een noodverband tot de volgende roman.
    middelr@xs4all.nl

    Terug