Leesimpressies
Nina Polak: Buitenleven
- Nr. 6 - 2023
- Na lezing van de “Geschiedenis van de moderne literatuur” door Herman Brusselmans, een doorwrocht standaardwerk van 600 bladzijden, weet ik dat er nog maar plaats is voor twee mensen op de top van de piramide: Nina Polak en Maartje Wortel. Er heeft zich een stille revolutie voltrokken. De Grote Drie met hun gedateerde gender zijn ingeruild voor De Nieuwe Twee. Ik ben niet bekend met het werk van Polak en Wortel, een misstand waar geen excuses voor gelden. Het is tijd voor een inhaalslag. Mijn keuze viel op Polak. Als loper op het Pieterpad ervaar je een grote mate van solidariteit tussen de wandelaars onderling. Men geeft elkaar tips en waarschuwt voor mogelijke obstakels. Daar woont Nina Polak fluisteren de wandelaars elkaar toe. Laten we geen overlast geven en al helemaal niet wijzen. Ze schrijft aan een roman. Laten we zorgen dat ze geen writer’s block oploopt. Zo gezegd zo gedaan. Dankzij de solidariteit van de natuurminnende wandelaars met de hogere cultuur kon in 2022 “Buitenleven” verschijnen. Het is het verhaal van Rivka en Esse die van het overprikkelende Amsterdam naar het noorden van Groningen verhuizen om daar hun liefde en geluk te beproeven. Dat lukt zeker niet vanzelf.
Rivka is schrijver en Esse coach van een basketbalploeg van jonge vrouwen. Hun stap naar het noorden is meer ingegeven door afkeer van de stad dan door verlangen naar het platteland. Rust is geboden. Esse bezocht een trainingscursus in Oregon en heeft aan een boottocht op de oceaan om walvissen te spotten aan een ontmoeting met een bultrug een depressie overgehouden. Het platteland biedt uitkomst. Kalmeringsmiddel citalopram eist in de roman een continue bijrol op. Een geschikte woning is snel gevonden. De makelaar meldt in zijn aanbeveling dat verderop twee mannen wonen eveneens uit het westen. Homoseksualiteit komt van nature kennelijk niet voor in de provincie. Dat doet denken aan de bronstige man uit de DDR in de roman Helden wie wir van Thomas Brussig die in de veronderstelling verkeert dat alleen vrouwen in het westen over een G-plek beschikken (zie website 45 uit 2010). Na aanschaf zal blijken dat het huis op de route van het Pieterpad ligt, wat Rivka ernstig ontregelt. Het leek zo’n goede keus.
Het huis hadden ze uitgezocht op de ligging, buiten de dorpskern, vrij aan alle kanten, zodat ze zelf konden kiezen hoe ze zich tot de gemeenschap wilden verhouden. De bakker en de buurtsupermarkt, die nog steeds kruidenier genoemd werd, waren op fietsafstand
Rivka en Esse mengen zich nauwelijks onder de plaatselijke bevolking. De kloof tussen stad en platteland had wel een vleugje Remkes kunnen gebruiken. De eigen bubbel is heilig. Contacten met ons soort mensen zijn er wel. Rivka treft er de zoon van haar vroegere pianolerares. Bovenal is de bedillerige psychiater Eva Asta aanwezig. Zij biedt op haar verbouwde boerderij onderdak aan los lopende lesbische vrouwen met een deukje. Eva is een goeroe met een nieuwsbrief. Ze babbelt mee in praatprogramma’s, schrijft zelfhulpboeken, staat kritisch tegenover medicijngebruik, maakt haar eigen honing en trekt zich jaarlijks op Bali terug om een workshop te geven aan CEO’s op retreat in een ecolodge. Eva wordt een splijtzwam tussen Rivka en Esse. De eerste moet niets van haar hebben, de tweede is zeer onder de indruk. Als er op een feestje bij Eva haatdragende teksten op een auto gespoten worden, kankerlesbo’s, wordt de stemming tussen de oorspronkelijke bewoners en de nieuwkomers grimmig. En daar blijft het niet bij al zit het probleem niet zo in elkaar als je in eerste instantie zou denken. Toch gaat de roman wel mank aan stereotypering. Buitenleven is geen Onder buren van Juli Zeh. Toch kan Polak beslist schrijven. Ze vertelt het verhaal op tempo zonder onnodig oponthoud op parkeerplaatsen. Ze strooit met scherpe formuleringen. De opbouw van de roman is logisch en verantwoord. Er zijn vier delen. Het boek opent met de climax van de crisis waardoor de lezer direct midden in het verhaal gezogen wordt. Dan volgen de aanloop naar de crisis, de escalatie en tenslotte de afwikkeling van de crisis. Wat voor mij de roman ontsiert is de aanwezigheid van de hoofdrolspelers. Afwisselend schetst Polak het perspectief van Rivka en Esse en hun stemmingswisselingen. Dat suggereert gelijkwaardigheid maar het is duidelijk dat de auteur meer verwantschap heeft met Rivka dan met Esse. Rivka is een afwijzer. Anderen die een beroep op haar doen komen voor een gesloten deur. Zij negeert het kermende geluid van een wandelaar op het Pieterpad. Als haar liefhebbende vader op het hoogtepunt van de crisis naar haar huis komt dan laat ze hem niet binnen zelfs niet om de druk op zijn blaas en prostaat te verlichten. Er zijn weinig onderwerpen zo vervelend als een schrijver over een writer’s block.
Het verhaal gaat over twee vrouwen die zich sterk identificeren met hun medicijngebruik dat nu eens omhoog en dan weer omlaag moet. Het zijn twee zeurpieten die zichzelf veel te serieus nemen. Zelfobsessie laat het vuur van dipjes en depressies uitbundig knetteren. Rivka brengt de marketingtruc tegenover Eva zelf bondig onder woorden. “Zelfhulpboeken zetten aan tot zelfobsessie, tot het kopen van nog meer zelfhulpboeken.”
middelr@xs4all.nl
