Leesimpressies
Paul Auster: Winterlogboek
- Nr. 30 - 2012
- Met het lezen van het werk van Paul Auster ben ik flink achterop geraakt. Dat is geen onwil maar soms lopen de dingen zo. Tot ik toevallig onlangs de uiterst genietbare briefwisseling tussen Paul Auster en John Coetzee tot me nam, Een manier van vriendschap. De twee schrijvers troffen elkaar incidenteel bij een conferentie of als lid van een jury en besloten de banden te rekken. Drie jaar lang vond er een correspondentie plaats tussen Brooklyn en Adelaide. De twee schrijvers zijn op elkaar gesteld en bieden tegen elkaar op met originele bespiegelingen. Paul Auster toont zich attent en charmant en de in sociale contacten altijd ontoeschietelijke Coetzee blijkt ook over een beminnelijke kant te beschikken. De variëteit aan onderwerpen is groot. Auster bepleit om de staat Wyoming te ontruimen en beschikbaar te stellen aan de bevolking van Israel. Er is daar ruimte genoeg en de half miljoen inwoners van dit moment, veelal boeren, behoren een fatsoenlijke schadeloosstelling te krijgen. Een mooie uitdaging voor de Amerikaanse joodse lobby, denk ik er achteraan. Veilige grenzen zijn een gegeven en binnen enkele jaren zal het vroegere Wyoming in welvaart eem toppositie innemen. Ik besloot mijn achterstand met het oeuvre van Auster weg te werken en begon waar ik was opgehouden, met de roman The Brooklyn follies om voorlopig te besluiten met Winterlogboek.
Paul Auster maakt in Winterlogboek de voorlopige balans van zijn leven op. Als een boekhouder brengt hij nauwgezet verslag uit al is de saaie schrijfstijl, die een dergelijke kwalificatie zou kunnen oproepen, gelukkig afwezig. Zo krijgen we zicht op alle lichamelijke kwalen die Auster in 64 jaar heeft verzameld. Van de littekens uit de jeugdjaren tot de paniekaanvallen van de volwassene. Er is een overzicht van alle buitenlandse reizen en een opsomming van de 21 huizen waar de schrijver ooit heeft gewoond. Zijn laatste, huidige, adres krijgt slechts een globale aanduiding. Openhartigheid is mooi maar privacy is beter. Ruwweg loopt de route van New Jersey naar New York. Een groot deel van het boek bestaat uit de inkijkjes in het familieleven. Auster schreef ooit met Het spinsel van de eenzaamheid een indrukwekkend portret van zijn ongrijpbare vader. Nu verlicht de schijnwerper zijn moeder. Met haar onderhield Auster een nauwere band al was het maar omdat hij sinds de scheiding van zijn ouders bij haar bleef. De herinneringen die hij na haar dood ophaalt vormen een aangrijpend onderdeel van het boek. De openhartigheid is groot al blijven er blinde vlekken. Over de geestesziekte van zijn zuster komen we nauwelijks meer te weten dan deze diagnose. Wel wordt het familiegeheim waar Auster pas laat achter kwam uit de doeken gedaan. Zijn grootmoeder schoot thuis in de keuken haar echtgenoot met een geweer dood, een merkwaardige Amerikaanse hobby zoals afgelopen week weer eens bleek. Grootmoeder was me er eentje.
Je had altijd gevoeld dat je grootmoeder gek was, dat dit kleine immigrantenvrouwtje met haar gebroken Engels en heftige schreeuwaanvallen iemand was die op afstand diende te worden te houden
Quasi objectiverend beschrijft Auster zijn eigen geschiedenis met de aanspreekvorm je. Zijn eerste huwelijk mislukte ondanks de verschillende pogingen tot hereniging. Als twee mensen niet bij elkaar passen is een fiasco onvermijdelijk. Groot is de liefde die Auster onder woorden brengt voor zijn huidige vrouw, de schrijfster Siri Hustvedt. Het stel is intussen zo’n dertig jaar samen en kreeg samen een dochter. Mooie bijrollen zijn er voor zijn schoonouders, Noorse immigranten neergestreken in Minnesota.
Terugkerende elementen in het boek zijn het politieke engagement van de schrijver. Groot is zijn belangstelling voor de wereld om hem heen. Er wordt melding gemaakt van vele boeken en films die hem gevormd hebben. Een rode draad is eveneens zijn joodse achtergrond. Auster voelt zich een culturele jood, geen godsdienstige.
Wat Winterlogboek voor de liefhebbers van Auster aantrekkelijk maakt, is dat de autobiografie veel aanwijzingen geeft over waar elementen uit het fictieve oeuvre hun oorsprong vinden. Gebeurtenissen, locaties en uitspraken uit de romans zijn terug te voeren tot de feiten uit het leven van de schrijver. De hinder die de bloedprop in het been van het oudere personage uit Oracle Night veroorzaakt, is opgetekend naar de werkelijkheid van de auteur. Het hotel in Vermont waar de hoofdpersonen uit The Brooklyn follies verblijven is geïnspireerd op het zomerhuis van het echtpaar Auster. De jonge Amerikaan die tijdens zijn verblijf in Parijs, was dat in Invisible?, in de nachtelijke uren naar het radioverslag van de Mets tegen de Cincinnati Reds luistert, is ook al een kopie van de werkelijkheid. Auster is een levenslange fan van de New York Mets. Het zij hem vergeven.
Met Winterlogboek heeft Auster een gooi gedaan om het gevoel van sterfelijkheid te bezweren. Niet eerder las ik in ongeveer een week zes boeken van dezelfde auteur. Buiten regeert de dooiende drab, binnen Paul Auster. Het sublieme hoogtepunt vormde The Brooklyn follies. Het was een welbestede week.
