Leesimpressies
Pere Cervantes: Op zoek naar mijn vader
- Nr. 23 - 2023
- Literaire tradities wisselen per regio. Ierse schrijvers grossieren in vaders met een alcoholprobleem. Nigeriaanse schrijvers laten een koude stoffige harmattan door de bladzijden van hun boek waaien en bij ons mag er op zondag niet gefietst worden. Zo hebben Spaanse schrijvers de burgeroorlog die duurde van 1936 tot 1939 maar een langdurige nasleep kende. Zelfs buitenlanders deden graag een duit in het zakje zoals Ernest Hemingway en George Orwell. Franco kwam als winnaar uit de strijd tevoorschijn en bleef aan het bewind tot hij in 1975 de laatste adem uitblies. Daarna volgde de emancipatie van dictatuur naar democratie waarbij af en toe, zoals tijdens de herbegrafenis van Franco in 2019, de tweespalt weer oplaait. Tegelijk met de politieke strijd komt een ander favoriet onderwerp van Spaanse schrijvers in de roman van Cervantes uitgebreid aan bod: de liefde voor Barcelona, de hoofdstad van Catalonië. De roman is doorspekt met geografische aanduidingen die de stad markeren. Dat omvat zelfs aanduidingen van straten die de personages aandoen om van A naar B te komen aangevuld met locaties waar zich welke bioscopen bevinden. Dat laatste is relevant omdat de jeugdige hoofdpersoon filmspoelen rondbrengt als bijverdienste.
De jongeman heet Nil Roig en woont met zijn moeder Soledad in een eenvoudig appartementencomplex. Vader is ondergedoken vanaf het moment dat Franco Barcelona bezette om zich aan te sluiten bij een verzetsgroep. Het verhaal begint in 1945. Op de dag dat Nil 13 wordt, maakt hij in het trappenhuis iets afschuwelijks mee. Hij is getuige van een moord. De dader bedreigt hem als hij zijn mond voorbij zou praten. Het stervende slachtoffer overhandigt de jongen een filmplaatje en weet nog net de naam David te fluisteren, toevallig ook de naam van Nils vader. Dat is het startpunt van een zoektocht om de betekenis van het filmplaatje te achterhalen en om meer te weten te komen over het lot van zijn vader. Wat volgt is een aangrijpend verhaal met regelmatig nieuwe plotwendingen en als rode draad armoede en geweld. Alsof het niet allemaal erg genoeg is komen de gewelddadigheden niet allen in de werkelijkheid voor maar ook in de dromen van Nil.
Daarin schreeuwde zijn vader wanhopig zijn naam vanuit een cel met allemaal bloedvlekken op de afgebladderde muren en smeekte hij een onbekende man om hem geen pijn meer te doen
Het geweld is vooral afkomstig van inspecteur Valiente die van zijn superieuren alle ruimte krijgt om zijn sadistische neigingen bot te vieren. Het lijkt in eerste instantie dat de politieman en de linkse oppositie ideologisch recht tegenover elkaar staan. In de loop van het boek wordt duidelijk dat bij de inspecteur persoonlijke rancune verantwoordelijk is voor zijn wangedrag. Bij de ontrafeling van het plot maakt de lezer kennis met de medebewoners van het appartementencomplex. Het is armoe troef. Nils vriendje Quim is schoenpoetser en scharrelt in drugs. Diens moeder prostitueert zich om het hoofd boven water te houden. In hun appartement houden zij een gestorven familielid verborgen om blijvend te profiteren van diens voedselbonnen. Er is een arts met communistische sympathieën die daardoor zijn beroep niet meer kan uitoefenen. En dan is er het homoseksuele stel Bernardo en Paulino, respectievelijk filmoperateur en plaatsaanwijzer in de bioscoop. Bernardo ontfermt zich over Nil die later ook filmoperateur wil worden. Tussen de vele verschrikkingen in het verhaal vormt de passie voor film een lichtpunt in het boek. De bioscoop biedt houvast om de werkelijkheid te verdragen en schept een eigen perspectief. Zo doet Nils moeder vanwege de gelijkenis denken aan Lana Turner. Nil maakt aan het eind van de roman voor zijn moeder een montage met beroemde acteurs die allemaal spreken met de stem van zijn vader die als stemacteur zijn brood verdiende. Nil en Soledad hebben het zwaar te verduren. Bij een bomexplosie is de beste vriendin en het dochtertje van Soledad om het leven gekomen. Nil is bij die gelegenheid een arm kwijtgeraakt.
Wat tot de zwakkere punten van de roman hoort, is dat de lezer de emoties van de personages vol in het gezicht geslingerd krijgt. Er is veel tell en weinig show. Voor de verbeelding van de lezer blijft er weinig over. Daar komt bij dat de vele bijfiguren getekend zijn volgens een eenduidig stramien. Ze zijn zwart of wit. De ruimte tussen goed en slecht blijft open. Met de titel van het boek is iets eigenaardigs aan de hand. Recht doend aan het origineel had iets als de jongen met de filmspoelen voor de hand gelegen. In het Nederlands werd het Op zoek naar mijn vader. Cervantes heeft er voor gekozen om het verhaal in de derde persoon te vertellen. In de titel wordt van die lijn afgeweken. Waarom is het woordje mijn daar niet weggelaten? Korter en consequenter.
De roman bestaat uit drie delen waarin Nil achtereenvolgens 13, 15 en 17 jaar oud is en bestrijkt derhalve de periode 1945 tot 1949. Tot slot volgt er een deel dat zich afspeelt in 2021. Nil is dan 89 en bevindt zich aan het eind van zijn leven. Dat extraatje voegt weinig toe.
Van Pere Cervantes is mij niet meer bekend dan op de achterkant van het boek staat vermeld. Dat is dezelfde informatie die op de site van de uitgever te vinden is. De auteur schijnt tien romans op zijn naam te hebben waarvan dit de eerste is in Nederlandse vertaling. Of er meer op stapel staat is onduidelijk. Zelfs of er een relatie is met de schepper van Don Quixote blijft ongewis. Nieuwsgierigheid wordt niet gehonoreerd.
middelr@xs4all.nl
