Leesimpressies
Rodrigo Hasbun: Woeste jaren
- Nr. 22 - 2020
- De Duitse familie Ertl besloot na de Tweede Wereldoorlog te verkassen naar Zuid-Amerika, zoals vaker voorkwam bij mensen met een vlekje op hun cv. Vader Hans was cameraman en fotograaf. Hij werkt voor Leni Riefenstahl en vergezelde veldmaarschalk Rommel bij zijn veldtochten. Hij was ten diepste een avonturier. Zijn echtgenote en drie dochters volgden de drammerige pater familias, vooralsnog, gehoorzaam. In een novelle van 126 bladzijden wordt verslag gedaan van hoe het de familie verging in het tweede vaderland Bolivia. De auteur maakt voorin het boek duidelijk dat hij een fictief werk heeft geschreven gebaseerd op historische feiten. Dat verklaart wellicht dat de achterflap informatie bevat over de familie die de novelle onbesproken laat. In geval van zuivere fictie kan de achterflap niet meer weten over de personages dan de lezer. Het is bovendien een wat makkelijk genre. Je borduurt voort op feiten die je in de schoot geworpen krijgt. Je gebruikt wat van pas komt en vervolgens kun je daar naar believen een draai aan geven. Je pretendeert immers niet de waarheid te vertellen. Hasbun heeft zijn toch al niet omvangrijke verhaal in twee delen opgeknipt. In het eerste deel staan de verwikkelingen binnen het gezin centraal, in het tweede deel komen de politieke ontwikkelingen op de voorgrond.
Het gezin Ertl bestaat uit drie dochters., in volgorde van opkomst Monika, Heidi en Trixi. De overgang van München naar La Paz is groot. De abrikozenstrudel van oma is ingeruild voor onwennige taferelen van bedelende kinderen, de aanblik van indianen met grote bepakking op de rug en van half afgebouwde huizen. Alles doet vies en armoedig aan. In de nieuwe omstandigheden vormt het gezin aanvankelijk een hecht bolwerk. Aan het begin van het boek start vader een expeditie naar Paititi, een legendarische oude Incastad diep verborgen in het Amazonewoud. Vader neemt zijn twee oudste dochters mee in zijn gezelschap dat verder bestaat uit Rudi Braun en mejuffrouw Burgl. De expeditie vormt de aftrap voor het uiteenvallen van het gezin. Vader krijgt een verhouding met mejuffrouw Burgl. Heidi is vanaf het eerste moment verliefd op Rudi. Later zal zij met hem trouwen en vier kinderen krijgen als gevolg. Rudi en Heidi keren terug naar Duitsland en komen in deel twee niet meer aan het woord. Monika geldt als de lieveling van haar vader. Hun hechte band komt onder druk te staan als zij zich aansluit bij de guerrillabeweging die strijdt tegen corruptie en onderdrukking van de oorspronkelijke bevolking. Strijdmakkers uit vele landen in Latijns-Amerika participeren in de beweging. Che Guevara is de inspiratiebron. Het fanatisme zal bij haar steeds sterkere vormen aannemen inclusief het uitoefenen van geweld. Als vader zich na het overlijden van zijn echtgenote met mejuffrouw Burgl heeft teruggetrokken op een haciënda hoopt Monika dat haar kompanen bij hem een veilig onderkomen kunnen vinden. Vader weigert waarmee de kloof tussen de twee definitief geslagen is.
De vijand gaat in je hoofd zitten, hij probeert je ervan te overtuigen dat vechten geen zin heeft, je te laten geloven dat je de strijd kunt opgeven, dat je het belangrijkste kunt negeren, dat je terug kunt naar je vroegere leven. Ze haatte zichzelf om dit soort frivole gedachtes
Het tweede deel van het boek cirkelt om de activiteiten van Monika. Het boek bevat vele verwijzingen, te veel gezien de omvang van 126 bladzijden, dat het gedrag van Monika zal escaleren. Je kunt in het doen van aankondigingen ook overdrijven. Rodrigo Hasbun heeft als vorm gekozen voor veelstemmigheid. Elk hoofdstuk krijgt een andere figuur als woordvoerder, in de meeste gevallen een van de zussen. Waarom vader Hans en moeder Aurelia die eer niet te beurt valt is onduidelijk. Van moeder Aurelia komen we niet veel meer te weten dan dat zij als een bezetene sigaretten rookte. Eigenaardig is bovendien dat Heidi en Trixi in de ik-vorm verslag uitbrengen maar bij Monika gebeurt dat de ene keer in de tweede persoon enkelvoud en de volgende keer in de derde persoon enkelvoud. Daarnaast komt in een paar hoofdstukken de figuur Reinhardt aan het woord. Hij is de zwager van Monika die ongelukkig gehuwd is geweest met zijn homoseksuele broer. Monika heeft meer verwantschap met Reinhardt dan met haar echtgenoot maar toch zal zij ook bij hem het geluk niet vinden. Bij Monika wijkt alles voor haar missie.
Hasbun heeft voor een gekunstelde vorm gekozen die de kracht van het verhaal niet ten goede komt. De familie Ertl draagt gezien de bijzondere leden van het gezin en de bijzondere omstandigheden waarin zij leven de potentie in zich voor een boeiende roman. Voor een auteur die de vrijheid van de fictie omarmt ligt er een schat aan mogelijkheden rijp voor de verbeelding. In plaats daarvan schiet Hasbun met zevenmijlslaarzen door het verhaal heen. De tijdspanne die de auteur bestrijkt is die van een halve eeuw. Na lezing overheerst de teleurstelling. De mogelijkheden van het materiaal blijven te veel onbenut. Het is een mager papje geworden met te weinig krenten. Een prachtige foto op de voorplaat kan dat niet goed maken.
middelr@xs4all.nl
