Leesimpressies
Sheila Sitalsing: Mark
- Nr. 29 - 2016
- Mensen in media en politiek roepen graag de vraag op wat zit er toch achter de sociaalvaardige optimist die zij kennen onder de naam Mark Rutte. What you see is what you get. Op zaterdagochtend zie ik hem menigmaal bij de naburige banketbakker een kopje koffie drinken onder het lezen van een krant voordat hij met zijn mandje door de supermarkt struint. Zomers in rugbyshirt, ‘s winters in een jack dat bedoeld is om te skiën. Het is voor de premier misschien wel het rustigste moment van de week. Even geen proefballonnetjes van Diederik want die moet zelf boodschappen doen in Leiden. Benoordenhouters wensen elkaar een joyeuze dag. De premier is goedlachs als altijd. Nederland is een heel regeerbaar land. Op zaterdagmorgen. Publiciste Sheila Sitalsing schreef een boek over Mark Rutte. Waarom zou je een biografie willen lezen over iemand die zelf een open boek is. Wat mij betreft vanwege de auteur. Sitalsing is een columniste bij wie je niet, gegeven het onderwerp, kunt uittekenen wat ze vindt. De combinatie van onvoorspelbaarheid en redelijkheid maakt dat ik haar graag lees. Dat ze zelf boodschappen doet in Delft mag geen halszaak zijn. Wat heeft zij ontdekt over de ware aard van Mark Rutte?
Sitalsing concentreert zich op de politicus Mark Rutte, een periode die inmiddels zo’n anderhalf decennium omvat. Ze neemt een korte aanloop om het gezin waarin hij opgroeide in de Haagse wijk Duttendel te schetsen en zijn eerste politieke schreden als lid van de JOVD. De politicus wordt geboren als staatssecretaris op Sociale Zaken in het kabinet Balkenende dat tot stand komt na de moord op Fortuyn. Zijn achtergrond is een studie geschiedenis in Leiden en manager human resources bij Unilever. Aan zijn ervaring in het bedrijfsleven zal hij een voorkeur overhouden voor de geur van Glorix. In de politiek gaat hij de bijstand saneren en blijkt bedreven in een soepele omgang met tegenstanders. Het zal zijn handelsmerk worden. Onvermoeibaar gaat hij de dialoog aan met critici. Als de karavaan maar door dendert. Zijn opvattingen zijn flexibel maar gemaakte afspraken dien je na te komen.
Hij heeft geleerd dat je de taal van je tegenstander moet overnemen. Niet langer spreken over ‘mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt’ - daar zit de hopeloosheid al ingebakken- maar over ‘werken naar vermogen’
Sitalsing geeft een handzaam overzicht van de politieke twistpunten die de loopbaan van Rutte hebben vergezeld. Zijn ster is inmiddels hoog gerezen maar onderweg heeft de continuïteit van zijn politieke voorbestaan aan zijden draadjes gehangen. Er is een parallel met de loopbaan van Frits Bolkestein. De laatste geldt nu als een coryfee in de geschiedenis van de VVD maar in het begin gold hij als een brekebeen. Rutte is door vergelijkbare dalen gegaan. Ooi lanceerde hij het begrip groen rechts dat bij zijn achterban dood sloeg als een alcoholloos biertje. En dan was er de machtsstrijd met Rita Verdonk. Zouden Bolkestein en Wiegel zich nog wel eens generen dat zij toen partij voor dat ongeleide projectiel kozen? Rutte heeft het zagen aan zijn stoelpoten door Verdonk lang gedoogd omdat hij vreesde voor een splitsing van de VVD. Uiteindelijk was een breuk onvermijdelijk. Sitalsing situeert de ommekeer in 2009. Hij voert stevig oppositie tegen het dan zittende kabinet en merkt geleidelijk electoraal succes bij peilingen en verkiezingen. Het premierschap in 2010 vormt de bekroning.
Het portret van Sitalsing waarvoor zij vele stukken heeft geraadpleegd en betrokkenen heeft geïnterviewd is meer beschrijvend dan analyseren van aard. Wie met belangstelling de politiek volgt, komt weinig nieuws tegen. Het geheim van Mark Rutte wordt niet blootgelegd. Waarschijnlijk omdat het niet bestaat. Zij probeert haar hoofdpersoon evenwichtig te behandelen met waardering voor zijn kwaliteiten zonder kritiekloos te worden. Twee zaken blijven als punt van kritiek overeind. Rutte neemt het niet zo nauw met de waarheid. Uit opportunisme of enthousiasme doet hij toezeggingen waarvan hij weet of behoort te weten dat hij ze niet waar kan maken. Excuses volgen wel maar zijn ook wat gratuit omdat Rutte het element pathos uit de retorica niet goed onder de knie heeft. Een ander prangend punt is het gebrek aan visie. Rutte is vooral een pragmaticus. Bij grote visioenen voelt hij zich ongemakkelijk. In het versnipperde politieke krachtenveld van dit moment zijn sociale vaardigheden effectiever om iets voor elkaar te krijgen dan een visie al is een visie natuurlijk altijd een handig mikpunt om te kunnen beoordelen in welke richting een compromis gezocht moet worden. Bij de eigen achterban geldt het ontbreken van een visie nauwelijks als een gemis. De VVD is meer een partij die opkomt voor belangen dan voor beginselen. Zolang Melanie thuis aan de keukentafel op alle ronde bordjes die ze kan vinden maar het getal 130 schildert, blijft het gemor achterwege. En als Neelie vlekkeloos alle voornamen van de CEO’s uit Silicon Valley kan opsommen bij het modieuze geleuter over start ups, zit het met de economie wel snor. Gordon zweept ondertussen op verkiezingsavonden de stemming naar een kookpunt: Marruk, Marruk!!!
Rutte steekt de duimen omhoog en roept hartstikke gaaf. Enthousiasme heelt niet alle kwalen. Ruttes geliefde banketbakker is sinds kort failliet.
