Leesimpressies

  • Tracy Chevalier: Nieuwe jongen

  • Nr. 29 - 2018
  • Tracy Chevalier schrijft vooral historische romans. Bekend is zij geworden door ‘Meisje met de parel’, een boek dat ik niet gelezen heb. Iemand die dat wel deed vertelde dat zij het schilderij beter vond. Mijn reactie dan had je beter voor de filmversie kunnen kiezen, wist ik nog net in te slikken. Niet iedereen is dol op Scarlett Johansson. Dit keer heeft Chevalier haar boek gesitueerd in de moderne tijd. Dat wil zeggen het verhaal speelt zich af in 1974. Als plaats fungeert het schoolplein van een basisschool.Toch is er ook dit keer een lijn naar het verleden. Chevalier heeft een hervertelling geschreven van Shakespeares toneelstuk Othello. In 2016 was het 400 jaar geleden dat Shakespeare overleed. Dat vormde voor menig schrijver een inspiratiebron om een klassiek verhaal van de grote meester naar een eigentijdse versie om te zetten. Howard Jacobson bewerkte Shylock, Anne Tyler waagde zich aan Taming of the shrew, Margaret Atwood aan de Tempest. Ook Ian McEwan en Jeanette Winterson leverden een bijdrage gebaseerd op Winter’s tale en Hamlet. Buiten de Angelsaksiche literatuur was er bijval uit Noorwegen via Jo Nesbǿ waarover binnenkort meer. Dit eerbetoon zegt veel over de impact die Shakespeare over de eeuwen heen nog altijd heeft.

    Tracy Chevalier heeft als plaats van handeling een schoolplein in Washington gekozen waar zij ooit zelf naar een zwarte basisschool ging. Een nieuwe leerling maakt zijn opwachting. Hij valt uit de toon. Osei Kokote is een zwarte leerling op een witte school. De eerste die hem opmerkt is Dee Benedetti. Zij is direct hevig onder de indruk. Chevalier heeft in haar versie de meeste personages namen gegeven die verwijzen naar Shakespeare. Desdemona en Othello heten nu Dee en Osei, kortweg O en D. Osei heeft een Ghanese achtergrond. Zijn vader is diplomaat. Hij heeft al eerder meegemaakt hoe het is om als buitenstaander zijn entree te maken in een afwijkende omgeving. Hij deed dat eerder in Londen, Rome en New York. Hij heeft zich voorgenomen geen aanstoot te geven. Hij wil net zo zijn en behandeld worden als de andere leerlingen. In Londen was er een meisje geweest uit Jamaica. In New York zat er een Chinese tweeling bij hem op school. De buitenlanders negeerden elkaar als magneten die elkaar afstootten. Osei denkt dat hij, net als zijn vader gezegend met diplomatieke gaven, het wel zal redden. Als jij je koest houdt zullen de anderen dat ook wel doen. Osei heeft een zus, Sisi, die een paar jaar ouder is. Zij stelt zich veel strijdbaarder op Zij is aanhanger van de Black Power en gelooft in Black is beautiful. Sisi heeft meer de trekken van hun moeder. Hoewel Dee direct vriendschap zoekt, zijn andere leerlingen gereserveerder tegenover hem. Het meest heeft hij te duchten van Ian, een doorgewinterde pestkop.

    De leerlingen hadden bijna het hele jaar- nee, in totaal bijna zeven jaar- de tijd gehad om vaste groepjes te vormen, met daarbinnen de hiërarchie van leiders en volgers. Het was een goedlopend geheel, tot er een jongen bij kwam die alles uit evenwicht bracht


    De komst van Osei schudt de bestaande pikorde door elkaar. Leerlingen zetten zich in om een favoriete positie in te nemen. Dat gaat gepaard met de nodige manipulaties. Ian doet zijn uiterste best om Osei uit zijn tent te lokken. Hij probeert een wig te drijven tussen Dee en Osei en maakt daarbij graag gebruik van een meeloper die tegen hem opkijkt. De relatie van Dee met haar beste vriendin Mimi vormt eveneens een mikpunt. De bestaande verhoudingen komen onder vuur te liggen. Zelfs Casper, de jongen die zo populair is, dat hij zich permitteren om aardig tegen anderen te zijn, gaat zich anders gedragen. De leerkrachten sussen op afstand.
    Chevalier slaagt er goed in om het gevoel over te brengen hoe het is om niet geaccepteerd te worden door je omgeving zonder dat er iets met jou mis is. In dit geval is huidskleur de aanleiding maar bij kinderen kan dat van alles zijn: een bril, een beugel, rood haar, overgewicht enzovoort. Kinderen kunnen kinderen een wolf zijn. Pesten geschiedt gewoonlijk op impulsieve basis. Chevalier voert met Ian iemand op die niet impulsief handelt maar een grote mate van berekening aan de dag legt. Ook de intieme band die Osei en Dee in een luttele ochtend met elkaar hebben opgebouwd, stelt de geloofwaardigheid op de proef. De leerlingen zitten nogal vast in een ééndimensionale rolverdeling. De auteur werkt toe naar een explosieve ontknoping. Laten we het er maar op houden dat ook bij Shakespeare de personages soms met een stevig etiket door het toneelstuk moeten.
    De lezer maakt kennis met een flink aantal leden van de schoolgemeenschap. Laat me afsluiten met een opdracht voor leesclubs. Wie is de Stef Blok van het schoolplein? Bij wie bestaat er de meeste twijfel over de slaagkans van de multiculturele samenleving? Wie heeft de ergste vooroordelen? Kleine tip: vergeet niet de manlijke docent in de overwegingen te betrekken.

    Terug