Een boek over een Indiër en een Duitse, die jarenlang in Londen wonen en werken, maakt direct duidelijk dat we niet met doorsnee levens van doen hebben. Beide zijn geboren in 1908 en bereiken een hoge leeftijd waardoor we behalve de twee hoofdpersonen veel gebeurtenissen uit de twintigste eeuw opgediend krijgen. De koloniale geschiedenis van Engeland in India en de tweede wereldoorlog zijn prominent aanwezig..

Seth heeft zijn boek in vijf delen opgeknipt. Met name in het laatste deel gaat hij in op zijn bedoelingen met het boek en neemt hij de lezer mee in de afwegingen die hij bij de compositie heeft gemaakt. Het idee voor het boek is hem aangereikt door zijn moeder. Het besluit om de suggestie over te nemen heeft tijd nodig en moet inpasbaar zijn binnen zijn andere schrijfambities. Als hij zover is leeft Henny niet meer. Misschien moet het een boek worden alleen over zijn oudoom. Ter voorbereiding van het boek voert Seth 11 lange gesprekken met oom Shanti. Het toeval doet de opzet van het boek kantelen. De vader van Seth, op bezoek in Londen, doet klusjes in huis en vindt op de overvolle zolder in een ver hoekje een koffer. Daarin bevinden zich onder meer brieven van en aan Henny over de gebeurtenissen in Duitsland. Vanaf dat moment wordt het mogelijk aan twee levens te werken en kan Henny’s rol meer zijn dan een personage in het leven van haar echtgenoot.

Waar begin je een verhaal als dit? Shanti en Henny hebben al het nodige achter de rug als zij elkaar tweede helft jaren dertig in Berlijn leren kennen. Je kunt twee levens chronologisch beschrijven met als varianten ofwel eerst de èèn dan de ander ofwel je switcht voortdurend tussen de hoofdrolspelers. Seth maakt de logische keuze het boek te laten beginnen op het moment dat de wegen van schrijver en geportretteerden elkaars pad kruisen: het moment dat hij aanbelt bij het huis van het dan zestigjarige stel.

Daarna komt het deel dat het leven van oom Shanti beschrijft voorafgaand aan het huwelijk. Wij volgen zijn studie tot tandarts en maken mee dat hij als Brits onderdaan tijdens de oorlog dienst neemt in het leger. Als officier bij een tandheelkundige eenheid trok hij mee door Italië. Bij Monte Cassino verliest hij door een Duitse granaat zijn rechterarm. Een ernstige handicap en desastreus voor zijn beroepsuitoefening. In ontroerende passages vernemen we met welke inspanningen hij die tegenslag uiteindelijk weet te overwinnen. Zo krijgt hij van een Schotse tandarts met hetzelfde gebrek tips via welke aanpassingen hij zijn werk kan voortzetten.

Hoewel het dus lukt om zijn beroep weer uit te oefenen, tekent de handicap zijn leven. De foto’s in het boek laten zien dat oom zijn geamputeerde arm aan het zicht van de camera probeert te onttrekken. De trouwfoto vormt een uitzondering. Het zal trouwens enige jaren duren voordat hij Henny ten huwelijk vraagt. De angst om afgewezen te worden maar ook de zorg om wat hij haar te bieden heeft, spelen hem parten. Uiteindelijk komt het zo ver en ze zegt ja.

Het leven van Henny is evenmin zonder drama. Zij weet bijtijds uit Duitsland te vertrekken naar Engeland. Haar moeder en zuster blijven achter met fatale afloop. Hun levens eindigen in een concentratiekamp. Henny was weliswaar joods maar voelde zich eerst en vooral Duits. Hoe is het mogelijk dat je eigen landgenoten je zulke verschrikkingen aandoen? Uit de koffer van zolder komen brieven te voorschijn die licht moeten werpen op de vraag of de achterblijvers in Duitsland moeder en zus hadden kunnen redden. Dit deel, het langste van het boek, kan de spanningsboog minder goed vasthouden. Verhoudingsgewijs staan hier erg veel brieven afgedrukt van mensen die behalve als afzender verder weinig invulling krijgen. Ook op het vakmanschap van Seth, overigens een kwaliteit van het boek, valt hier af te dingen. Hij kan af en toe de verleiding niet weerstaan om te vermelden wat we enkele regels eerder of later zelf in een brief kunnen lezen.

Het huwelijk staat in het vierde deel centraal. Hoewel de echtelieden samen een goed leven hadden, kende hun relatie een onevenwichtige basis. Oom was dol op zijn vrouw. Of zij voor hem echte liefde voelde valt te betwijfelen. Van haar kant leek er eerder sprake van genegenheid en vriendschap. En misschien wel van mededogen.

De aanpak van Seth is gewetensvol. Hij wil de twee levens recht doen zonder met de waarheid aan de haal te gaan. Naar mijn smaak is hem dat gelukt. Uitgeverij Van Oorschot laat op de website weten een Nederlandse vertaling van A suitable boy in voorbereiding te hebben. Dat is goed nieuws voor Nederland.

Terug